ปัญหาและเฉลย(วิชาวินัยบัญญัติ) นักธรรมชั้นโท ปี 2544

ปัญหาและเฉลยวิชาวินัยบัญญัติ นักธรรมชั้นโท

สอบในสนามหลวง

วันจันทร์ ที่ ๕ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๔

__________________

๑.

๑.๑

พระวินัย แบ่งออกเป็นกี่อย่าง ? อะไรบ้าง ?

๑.๒

จะปฏิบัติพระวินัยอย่างไร จึงจะเรียกได้ว่า พอดีพองาม ?

ตอบ:

๑.๑

แบ่งออกเป็น ๒ อย่างคือ

อาทิพรหมจริยกาสิกขาบท ๑ อภิสมาจาร ๑

๑.๒

ต้องปฏิบัติพระวินัยโดยสายกลาง คือไม่ถือเคร่งครัดอย่างงมงาย จนเป็นเหตุต้องทำตนให้เป็นคนลำบาก เพราะเหตุธรรมเนียมเล็ก ๆ น้อย ๆ อันขัดต่อกาลเทศะ และไม่สะเพร่ามักง่าย ละเลยต่อธรรมเนียมของภิกษุ จนถึงทำตนให้เป็นคนเลวทราม จึงจะเรียกได้ว่า พอดีพองาม

๒.

๒.๑

ภิกษุผู้ไม่เอื้อเฟื้อในอภิสมาจารมีโทษอย่างไรบ้าง ?

๒.๒

ภิกษุเปลือยกายด้วยอาการอย่างไรบ้าง ที่เป็นเหตุให้ต้องอาบัติและไม่ต้องอาบัติ ?

ตอบ:

๒.๑

มีโทษปรับอาบัติถุลลัจจัยเป็นอย่างสูง แต่มีน้อย ส่วนมากปรับอาบัติทุกกฏเป็นพื้น

๒.๒

ถ้าเปลือยกายเป็นวัตรอย่างเดียรถีย์ ต้องอาบัติถุลลัจจัย,
ถ้าเปลือยกายทำกิจแก่กัน คือไหว้ รับไหว้ ทำบริกรรม ให้ของ รับของ เปลือยกายในเวลาฉันและดื่ม ต้องอาบัติทุกกฏ, 
แต่ในเรือนไฟและในน้ำ ไม่ต้องอาบัติ

๓.

๓.๑

พระพุทธองค์ทรงอนุญาตผ้าสำหรับทำจีวรไว้กี่ชนิด ? อะไรบ้าง ?

๓.๒

วัสสิกสาฎกได้แก่ผ้าเช่นไร ? มีจำกัดประมาณ กว้าง ยาว ไว้อย่างไร ?

ตอบ:

๓.๑

ทรงอนุญาตไว้ ๖ ชนิดคือ

๑) โขมะ ผ้าทำด้วยเปลือกไม้

๒) กัปปาสิกะ ผ้าทำด้วยฝ้าย

๓) โกเสยยะ ผ้าทำด้วยไหม

๔) กัมพละ ผ้าทำด้วยขนสัตว์

๕) สาณะ ผ้าทำด้วยเปลือกป่าน

๖) ภังคะ ผ้าทำด้วยของ ๕ อย่างนั้น แต่อย่างใดอย่างหนึ่งปนกัน

๓.๒

ได้แก่ผ้าอาบน้ำฝน มีจำกัดประมาณยาว ๖ คืบ กว้าง ๒ คืบครึ่ง แห่งคืบพระสุคต

๔.

๔.๑

อาจารย์ทางพระวินัยตามนัยอรรถกถามีเท่าไร ? อะไรบ้าง ?

๔.๒

อาจารย์เหล่านั้นทำหน้าที่ต่างกันอย่างไร ?

ตอบ:

๔.๑

มี ๔ คือ

ปัพพชาจารย์ ๑

อุปสัมปทาจารย์ ๑

นิสสยาจารย์ ๑

อุทเทสาจารย์ ๑

๔.๒

ทำหน้าที่ต่างกัน คือ

ปัพพชาจารย์ ทำหน้าที่ให้สรณคมน์เมื่อบรรพชา

อุปสัมปทาจารย์ ทำหน้าที่สวดกรรมวาจาเมื่ออุปสมบท

นิสสยาจารย์ ทำหน้าที่ให้นิสัย

อุทเทสาจารย์ ทำหน้าที่สอนธรรม

๕.

๕.๑

คำว่า ถือนิสัย หมายความว่าอะไร ?

๕.๒

จงเขียนคำขอนิสัยอาจารย์พร้อมทั้งคำแปล

ตอบ:

๕.๑

หมายความว่า ยอมตนอยู่ในความปกครองของพระเถระผู้มีคุณสมบัติควรปกครองตนได้ ยอมตนให้ท่านปกครองพึ่งพิงพำนักอาศัยท่าน

๕.๒

คำขอนิสัยอาจารย์ว่าดังนี้ " อาจริโย เม ภนฺเต โหหิ , อายสฺมโต นิสฺสาย วจฺฉามิ " ซึ่งแปลว่า " ขอท่านจงเป็นอาจารย์ของข้าพเจ้า ข้าพเจ้าจักอยู่อาศัยท่าน "

๖.

๖.๑

ภิกษุเช่นไร ชื่อว่า นวกะ มัชฌิมะ เถระ ?

๖.๒

วัตรอันภิกษุควรประพฤติในคำว่า วตฺตสมฺปนฺโน นั้นคืออะไรบ้าง ?

ตอบ:

๖.๑

ภิกษุมีพรรษาไม่ถึง ๕ เรียกว่า นวกะ

ภิกษุมีพรรษาตั้งแต่ ๕ ขึ้นไป แต่ยังไม่ถึง ๑๐ เรียกว่า มัชฌิมะ

ภิกษุมีพรรษาตั้งแต่ ๑๐ ขึ้นไป เรียกว่า เถระ

๖.๒

คือ ๑) กิจวัตร ว่าด้วยกิจอันควรทำ

๒) จริยาวัตร ว่าด้วยมารยาทอันควรประพฤติ

๓) วิธิวัตร ว่าด้วยแบบอย่าง

๗.

๗.๑

ภิกษุผู้อยู่จำพรรษาไม่ขาดย่อมได้อานิสงส์เท่าไร ? อะไรบ้าง ?

๗.๒

ภิกษุพึงประชุมกันสวดพระปาฏิโมกข์ในวันเช่นไรบ้าง ?

ตอบ:

๗.๑

ได้อานิสงส์ ๕ คือ

๑) เที่ยวไปโดยไม่ต้องบอกลาตามสิกขาบทที่ ๖ แห่งอเจลกวรรค

๒) เที่ยวจาริกไปไม่ต้องนำไตรจีวรไปครบสำรับ

๓) ฉันคณโภชน์ และปรัมปรโภชน์ได้

๔) เก็บอติเรกจีวรไว้ได้ตามปรารถนา

๕) จีวรที่เกิดขึ้นในที่นั้น จักเป็นของได้แก่พวกเธอ

๗.๒

ในวันพระจันทร์เพ็ญ (ดิถีขึ้น ๑๕ ค่ำ) วันพระจันทร์ดับ (ดิถีแรม ๑๕ ค่ำ หรือ ๑๔ ค่ำ) และวันสามัคคี

๘.

๘.๑

ภิกษุจำพรรษา ๑ รูป ๒, ๓, ๔, ๕ รูป เมื่อถึงวันปวารณาพึงปฏิบัติอย่างไร ?

๘.๒

เหตุที่ทำให้เลื่อนปวารณาได้มีกี่อย่าง ? อะไรบ้าง ?

ตอบ:

๘.๑

พึงปฏิบัติอย่างนี้ ภิกษุ ๑ รูป พึงอธิษฐานเป็นการบุคคล, ภิกษุ ๒, ๓, ๔ รูป พึงทำคณะปวารณา, ภิกษุ ๕ รูปขึ้นไปพึงทำสังฆปวารณา

๘.๒

มี ๒ อย่างคือ

๑) ภิกษุจะเข้ามาสมทบปวารณาด้วย ด้วยหมายจะคัดค้านผู้นั้นผู้นี้ ทำให้เกิดอธิกรณ์ขึ้น

๒) อยู่ด้วยกันเป็นผาสุก ปวารณาแล้วต่างจะจากกันจาริกไปเสีย

๙.

๙.๑

การทำนอกรีตนอกรอยของสมณะ เรียกว่าอะไร ? มีกี่อย่าง ? อะไรบ้าง ?

๙.๒

จงบอกความหมายของแต่ละอย่างด้วย

ตอบ:

๙.๑

เรียกว่า อุปปถกิริยา, มี ๓ อย่างคือ

อนาจาร ๑ ปาปสมาจาร ๑ อเนสนา ๑

๙.๒

ความประพฤติไม่ดีไม่งาม และเล่นมีประการต่าง ๆ จัดเข้าในอนาจาร

ความประพฤติเลวทราม จัดเข้าในปาปสมาจาร

ความเลี้ยงชีพไม่สมควร จัดเข้าในอเนสนา

๑๐.

๑๐.๑

ลหุภัณฑ์ และครุภัณฑ์ที่เป็นของสงฆ์ คือของเช่นไร ? อย่างไหนแจกกันได้ และไม่ได้ ?

๑๐.๒

วินัยกรรม กับสังฆกรรม ต่างกันอย่างไร ?

ตอบ:

๑๐.๑

ลหุภัณฑ์ คือของเบา มีบิณฑบาต เภสัช กับบริขารที่จะใช้สำหรับตัว คือบาตร จีวร ประคดเอว เข็ม มีดพับ มีดโกน เป็นของที่แจกกันได้

ครุภัณฑ์ คือของหนัก ไม่ใช่ของสำหรับใช้สิ้นไป เป็นของควรรักษาไว้ได้นาน เป็นเครื่องใช้ในเสนาสนะ หรือเป็นตัวเสนาสนะเอง ตลอดถึงกุฎีและที่ดิน เป็นของที่แจกกันไม่ได้

๑๐.๒

ต่างกันอย่างนี้ กรรมที่ภิกษุแต่ละรูปหรือหลายรูปจะพึงกระทำตามพระวินัย เช่น การแสดงอาบัติ อธิษฐาน วิกัป เป็นต้น เรียกว่าวินัยกรรม

กรรมที่ภิกษุครบองค์สงฆ์จตุวรรคเป็นต้น พึงทำเป็นการสงฆ์ เช่น อปโลกนกรรม ญัตติกรรม เป็นต้น เรียกว่าสังฆกรรม

ผู้ออกข้อสอบ	:	๑.	พระธรรมเมธาจารย์	วัดบุรณศิริมาตยาราม
		๒.	พระราชวิสุทธิโมลี	วัดชลประทานรังสฤษฎ์ จ.นนทบุรี
		๓.	พระศรีปริยัติเมธี	วัดเทพธิดาราม
ตรวจ/ปรับปรุง	:	โดยสนามหลวงแผนกธรรม