ธมฺมปทคาถา (๒๖) พฺราหฺมณวคฺโค

ธมฺมปทคาถาย ฉพฺพีสติโม พฺราหฺมณวคฺโค

๓๘๓. ฉินฺท โสตํ ปรกฺกมฺม, กาเม ปนูท พฺราหฺมณ;

      สงฺขารานํ ขยํ ญตฺวา, อกตญฺญูสิ พฺราหฺมณฯ

๓๘๔. ยทา ทฺวเยสุ ธมฺเมสุ, ปารคู โหติ พฺราหฺมโณ;

      อถสฺส สพฺเพ สํโยคา, อตฺถํ คจฺฉนฺติ ชานโตฯ

๓๘๕. ยสฺส ปารํ อปารํ วา, ปาราปารํ น วิชฺชติ;

      วีตทฺทรํ วิสญฺญุตฺตํ, ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํฯ

๓๘๖. ฌายึ วิรชมาสีนํ, กตกิจฺจํ อนาสวํ;

       อุตฺตมตฺถํ อนุปฺปตฺตํ, ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํฯ

๓๘๗. ทิวา ตปติ อาทิจฺโจ, รตฺติมาภาติ จนฺทิมา;

       สนฺนทฺโธ ขตฺติโย ตปติ, ฌายี ตปติ พฺราหฺมโณ;

       อถ สพฺพมโหรตฺตึ, พุทฺโธ ตปติ เตชสาฯ

๓๘๘. พาหิตปาโป หิ พฺราหฺมโณ, สมจริยา สมโณติ วุจฺจติ;

       ปพฺพาชยมตฺตโน มลํ, ตสฺมา ปพฺพชิโตติ วุจฺจติฯ

ธมฺมปทคาถา (๒๕) ภิกฺขุวคฺโค

      ธมฺมปทคาถาย ปญฺจวีสติโม ภิกฺขุวคฺโค

๓๖๐. จกฺขุนา สํวโร สาธุ, สาธุ โสเตน สํวโร;

         ฆาเนน สํวโร สาธุ, สาธุ ชิวฺหาย สํวโรฯ

๓๖๑. กาเยน สํวโร สาธุ, สาธุ วาจาย สํวโร;

        มนสา สํวโร สาธุ, สาธุ สพฺพตฺถ สํวโร;

        สพฺพตฺถ สํวุโต ภิกฺขุ, สพฺพทุกฺขา ปมุจฺจติฯ

๓๖๒. หตฺถสญฺญโต ปาทสญฺญโต, วาจาย สญฺญโต สญฺญตตฺตโม;

        อชฺฌตฺตรโต สมาหิโต, เอโก สนฺตุสิโต ตมาหุ ภิกฺขุฯ

        (หตฺถสํยโต ปาทสํยโต, วาจาสํยโต สํยตุตฺตโม;

         อชฺชตฺตรโต สมาหิโต, เอโก สนฺตุสิโต ตมาหุ ภิกฺขุํฯ : ฉัฏฐสังคายนา)

๓๖๓. โย มุขสญฺญโต ภิกฺขุ, มนฺตภาณี อนุทฺธโต;

         อตฺถํ ธมฺมญฺจ ทีเปติ, มธุรํ ตสฺส ภาสิตํฯ

๓๖๔. ธมฺมาราโม ธมฺมรโต, ธมฺมํ อนุวิจินฺตยํ;

        ธมฺมํ อนุสฺสรํ ภิกฺขุ, สทฺธมฺมา น ปริหายติฯ

ธมฺมปทคาถา (๒๔) ตณฺหาวคฺโค

      ธมฺมปทคาถาย จตุวีสติโม ตณฺหาวคฺโค

๓๓๔. มนุชสฺส ปมตฺตจาริโน, ตณฺหา วฑฺฒติ มาลุวา วิย;

      โส ปลวตี หุราหุรํ, ผลมิจฺฉํว วนสฺมึ วานโรฯ

๓๓๕. ยํ เอสา สหตี ชมฺมี, ตณฺหา โลเก วิสตฺติกา;

      โสกา ตสฺส ปวฑฺฒนฺติ, อภิวฑฺฒํว พีรณํฯ

๓๓๖. โย เจ ตํ สหตี ชมฺมึ, ตณฺหํ โลเก ทุรจฺจยํ;

      โสกา ตมฺหา ปปตนฺติ, อุทพินฺทุว โปกฺขราฯ

๓๓๗. ตํ โว วทามิ ภทฺทํ โว, ยาวนฺเตตฺถ สมาคตา;

       ตณฺหาย มูลํ ขณถ, อุสีรตฺโถว พีรณํ;

       มา โว นฬํว โสโตว, มาโร ภญฺชิ ปุนปฺปุนํฯ

๓๓๘. ยถาปิ มูเล อนุปทฺทเว ทฬฺเห, ฉินฺโนปิ รุกฺโข ปุนเรว รูหติ;

       เอวมฺปิ ตณฺหานุสเย อนูหเต, นิพฺพตฺตติ ทุกฺขมิทํ ปุนปฺปุนํฯ

๓๓๙. ยสฺส ฉตฺตึสตี โสตา, มนาปสฺสวนา ภุสา;

      วาหา วหนฺติ ทุทฺทิฏฺฐึ, สงฺกปฺปา ราคนิสฺสิตาฯ

ธมฺมปทคาถา (๒๓) นาควคฺโค

      ธมฺมปทคาถาย เตวีสติโม นาควคฺโค

๓๒๐. อหํ นาโคว สงฺคาเม, จาปาโต ปติตํ สรํ;

      อติวากฺยํ ติติกฺขิสฺสํ, ทุสฺสีโล หิ พหุชฺชโนฯ

๓๒๑. ทนฺตํ นยนฺติ สมิตึ, ทนฺตํ ราชาภิรูหติ;

       ทนฺโต เสฏฺโฐ มนุสฺเสสุ, โยติวากฺยํ ติติกฺขติฯ

๓๒๒. วรมสฺสตรา ทนฺตา, อาชานียา จ สินฺธวา;

       กุญฺชรา จ มหานาคา, อตฺตทนฺโต ตโต วรํฯ

๓๒๓. น หิ เอเตหิ ยาเนหิ, คจฺเฉยฺย อคตํ ทิสํ;

       ยถาตฺตนา สุทนฺเตน, ทนฺโต ทนฺเตน คจฺฉติฯ

๓๒๔. ธนปาลโก นาม กุญฺชโร, กฏุกปฺปเภทโน ทุนฺนิวารโย;

      พทฺโธ กพลํ น ภุญฺชติ, สุมรติ นาควนสฺส กุญฺชโรฯ

๓๒๕. มิทฺธี ยทา โหติ มหคฺฆโส จ, นิทฺทายิตา สมฺปริวตฺตสายี;

       มหาวราโหว นิวาปปุฏฺโฐ, ปุนปฺปุนํ คพฺภมุเปติ มนฺโทฯ

ธมฺมปทคาถา (๒๒) นิรยวคฺโค

      ธมฺมปทคาถาย ทฺวาวีสติโม นิรยวคฺโค

๓๐๖. อภูตวาที นิรยํ อุเปติ, โย วาปิ กตฺวา น กโรมีติ จาห;

      อุโภปิ เต เปจฺจ สมา ภวนฺติ, นิหีนกมฺมา มนุชา ปรตฺถฯ

๓๐๗. กาสาวกณฺฐา พหโว, ปาปธมฺมา อสญฺญตา;

       ปาปา ปาเปหิ กมฺเมหิ, นิรยนฺเต อุปปชฺชเรฯ

๓๐๘. เสยฺโย อโยคุโฬ ภุตฺโต, ตตฺโต อคฺคิสิขูปโม;

      ยญฺเจ ภุญฺเชยฺย ทุสฺสีโล, รฏฺฐปิณฺฑํ อสญฺญโตฯ

๓๐๙. จตฺตาริ ฐานานิ นโร ปมตฺโต, อาปชฺชตี ปรทารูปเสวี;

       อปุญฺญลาภํ น นิกามเสยฺยํ, นินฺทํ ตติยํ นิรยํ จตุตฺถํฯ

๓๑๐. อปุญฺญลาโภ จ คตี จ ปาปิกา, ภีตสฺส ภีตาย รตี จ โถกิกา;

      ราชา จ ทณฺฑํ ครุกํ ปเณติ, ตสฺมา นโร ปรทารํ น เสเวฯ

๓๑๑. กุโส ยถา ทุคฺคหิโต, หตฺถเมวานุกนฺตติ;

      สามญฺญํ ทุปฺปรามฏฺฐํ, นิรยายูปกฑฺฒติฯ

ธมฺมปทคาถา (๒๑) ปกิณฺณกวคฺโค

     ธมฺมปทคาถาย เอกวีสติโม ปกิณฺณกวคฺโค

๒๙๐. มตฺตาสุขปริจฺจาคา, ปสฺเส เจ วิปุลํ สุขํ;

      จเช มตฺตาสุขํ ธีโร, สมฺปสฺสํ วิปุลํ สุขํฯ

๒๙๑. ปรทุกฺขูปธาเนน, อตฺตโน สุขมิจฺฉติ;

       เวรสํสคฺคสํสฏฺโฐ, เวรา โส น ปริมุจฺจติฯ

๒๙๒. ยญฺหิ กิจฺจํ ตทปวิทฺธํ, อกิจฺจํ ปน กรียติ;

       อุนฺนฬานํ ปมตฺตานํ, เตสํ วฑฺฒนฺติ อาสวาฯ

๒๙๓. เยสญฺจ สุสมารทฺธา, นิจฺจํ กายคตา สติ;

       อกิจฺจนฺเต น เสวนฺติ, กิจฺเจ สาตจฺจการิโน;

       สตานํ สมฺปชานานํ, อตฺถํ คจฺฉนฺติ อาสวาฯ

๒๙๔. มาตรํ ปิตรํ หนฺตฺวา, ราชาโน เทฺว จ ขตฺติเย;

       รฏฺฐํ สานุจรํ หนฺตฺวา, อนีโฆ ยาติ พฺราหฺมโณฯ

๒๙๕. มาตรํ ปิตรํ หนฺตฺวา, ราชาโน เทฺว จ โสตฺถิเย;

       เวยฺยคฺฆปญฺจมํ หนฺตฺวา, อนีโฆ ยาติ พฺราหฺมโณฯ

ธมฺมปทคาถา (๒๐) มคฺควคฺโค

      ธมฺมปทคาถาย วีสติโม มคฺควคฺโค

๒๗๓. มคฺคานฏฺฐงฺคิโก เสฏฺโฐ, สจฺจานํ จตุโร ปทา;

       วิราโค เสฏฺโฐ ธมฺมานํ, ทิปทานญฺจ จกฺขุมาฯ

๒๗๔. เอเสว มคฺโค นตฺถญฺโญ, ทสฺสนสฺส วิสุทฺธิยา;

       เอตญฺหิ ตุเมฺห ปฏิปชฺชถ, มารเสนปฺปโมหนํฯ

๒๗๕. เอตญฺหิ ตุเมฺห ปฏิปนฺนา, ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสถ;

       อกฺขาโต โว มยา มคฺโค, อญฺญาย สลฺลกนฺตนํฯ

๒๗๖. ตุเมฺหหิ กิจฺจํ อาตปฺปํ, อกฺขาตาโร ตถาคตา;

       ปฏิปนฺนา ปโมกฺขนฺติ, ฌายิโน มารพนฺธนาฯ

๒๗๗. สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจาติ, ยทา ปญฺญาย ปสฺสติ;

       อถ นิพฺพินฺทติ ทุกฺเข, เอส มคฺโค วิสุทฺธิยาฯ

๒๗๘. สพฺเพ สงฺขารา ทุกฺขาติ, ยทา ปญฺญาย ปสฺสติ;

       อถ นิพฺพินฺทติ ทุกฺเข, เอส มคฺโค วิสุทฺธิยาฯ

ธมฺมปทคาถา (๑๙) ธมฺมฏฺฐวคฺโค

     ธมฺมปทคาถาย เอกูนวีสติโม ธมฺมฏฺฐวคฺโค

๒๕๖. น เตน โหติ ธมฺมฏฺโฐ, เยนตฺถํ สหสา นเย;

     โย จ อตฺถํ อนตฺถญฺจ, อุโภ นิจฺเฉยฺย ปณฺฑิโตฯ

๒๕๗. อสาหเสน ธมฺเมน, สเมน นยตี ปเร;

       ธมฺมสฺส คุตฺโต เมธาวี, ธมฺมฏฺโฐติ ปวุจฺจติฯ

๒๕๘. น เตน ปณฺฑิโต โหติ, ยาวตา พหุ ภาสติ;

      เขมี อเวรี อภโย, ปณฺฑิโตติ ปวุจฺจติฯ

๒๕๙. น ตาวตา ธมฺมธโร, ยาวตา พหุ ภาสติ;

      โย จ อปฺปมฺปิ สุตฺวาน, ธมฺมํ กาเยน ปสฺสติ;

      ส เว ธมฺมธโร โหติ, โย ธมฺมํ นปฺปมชฺชติฯ

๒๖๐. น เตน เถโร โหติ, เยนสฺส ปลิตํสิโร;

      ปริปกฺโก วโย ตสฺส, โมฆชิณฺโณติ วุจฺจติฯ

๒๖๑. ยมฺหิ สจฺจญฺจ ธมฺโม จ, อหึสา สญฺญโม ทโม;

      ส เว วนฺตมโล ธีโร, โส เถโรติ ปวุจฺจติฯ

ธมฺมปทคาถา (๑๘) มลวคฺโค

     ธมฺมปทคาถาย อฏฺฐารสโม มลวคฺโค

๒๓๕. ปณฺฑุปลาโสวทานิสิ, ยมปุริสาปิ จ เต อุปฏฺฐิตา;

      อุยฺโยคมุเข จ ติฏฺฐสิ, ปาเถยฺยมฺปิ จ เต น วิชฺชติฯ

๒๓๖. โส กโรหิ ทีปมตฺตโน, ขิปฺปํ วายม ปณฺฑิโต ภว;

       นิทฺธนฺตมโล อนงฺคโณ, ทิพฺพํ อริยภูมึ อุเปหิสิฯ

๒๓๗. อุปนีตวโย ว ทานิสิ, สมฺปยาโตสิ ยมสฺส สนฺติกํ;

      วาโสปิ จ เต นตฺถิ อนฺตรา, ปาเถยฺยมฺปิ จ เต น วิชฺชติฯ

๒๓๘. โส กโรหิ ทีปมตฺตโน, ขิปฺปํ วายม ปณฺฑิโต ภว;

       นิทฺธนฺตมโล อนงฺคโณ, น ปุน ชาติชรํ อุเปหิสิฯ

๒๓๙. อนุปุพฺเพน เมธาวี, โถกํ โถกํ ขเณ ขเณ;

      กมฺมาโร รชตสฺเสว, นิทฺธเม มลมตฺตโนฯ

๒๔๐. อยสา ว มลํ สมุฏฺฐิตํ, ตทุฏฺฐาย ตเมว ขาทติ;

      เอวํ อติโธนจารินํ, สานิ กมฺมานิ นยนฺติ ทุคฺคตึฯ

ธมฺมปทคาถา (๑๗) โกธวคฺโค

      ธมฺมปทคาถาย สตฺตรสโม โกธวคฺโค

๒๒๑. โกธํ ชเห วิปฺปชเหยฺย มานํ, สญฺโญชนํ สพฺพมติกฺกเมยฺย;

       ตนฺนามรูปสฺมึ อสชฺชมานํ, อกิญฺจนํ นานุปตนฺติ ทุกฺขาฯ

๒๒๒. โย เว อุปฺปติตํ โกธํ, รถํ ภนฺตํว วารเย;

       ตมหํ สารถึ พฺรูมิ, รสฺมิคฺคาโห อิตโร ชโนฯ

๒๒๓. อกฺโกเธน ชิเน โกธํ, อสาธุํ สาธุนา ชิเน;

       ชิเน กทริยํ ทาเนน, สจฺเจนาลิกวาทินํฯ

๒๒๔. สจฺจํ ภเณ น กุชฺเฌยฺย, ทชฺชา อปฺปมฺปิ ยาจิโต;

       เอเตหิ ตีหิ ฐาเนหิ, คจฺเฉ เทวาน สนฺติเกฯ

๒๒๕. อหึสกา เย มุนโย, นิจฺจํ กาเยน สํวุตา;

       เต ยนฺติ อจฺจุตํ ฐานํ, ยตฺถ คนฺตฺวา น โสจเรฯ

๒๒๖. สทา ชาครมานานํ, อโหรตฺตานุสิกฺขินํ;

      นิพฺพานํ อธิมุตฺตานํ, อตฺถํ คจฺฉนฺติ อาสวาฯ

ธมฺมปทคาถา (๑๖) ปิยวคฺโค

     ธมฺมปทคาถาย โสฬสโม ปิยวคฺโค

๒๐๙. อโยเค ยุญฺชมตฺตานํ, โยคสฺมิญฺจ อโยชยํ;

      อตฺถํ หิตฺวา ปิยคฺคาหี, ปิเหตตฺตานุโยคินํฯ

๒๑๐. มา ปิเยหิ สมาคญฺฉิ, อปฺปิเยหิ กุทาจนํ;

      ปิยานํ อทสฺสนํ ทุกฺขํ, อปฺปิยานญฺจ ทสฺสนํฯ

๒๑๑. ตสฺมา ปิยํ น กยิราถ, ปิยาปาโย หิ ปาปโก;

      คนฺถา เตสํ น วิชฺชนฺติ, เยสํ นตฺถิ ปิยาปฺปิยํฯ

๒๑๒. ปิยโต ชายตี โสโก, ปิยโต ชายตี ภยํ;

      ปิยโต วิปฺปมุตฺตสฺส, นตฺถิ โสโก กุโต ภยํฯ

๒๑๓. เปมโต ชายตี โสโก, เปมโต ชายตี ภยํ;

      เปมโต วิปฺปมุตฺตสฺส, นตฺถิ โสโก กุโต ภยํฯ

๒๑๔. รติยา ชายตี โสโก, รติยา ชายตี ภยํ;

      รติยา วิปฺปมุตฺตสฺส, นตฺถิ โสโก กุโต ภยํฯ

ธมฺมปทคาถา (๑๕) สุขวคฺโค

      ธมฺมปทคาถาย ปณฺณรสโม สุขวคฺโค

๑๙๗. สุสุขํ วต ชีวาม, เวริเนสุ อเวริโน;

       เวริเนสุ มนุสฺเสสุ, วิหราม อเวริโนฯ

๑๙๘. สุสุขํ วต ชีวาม, อาตุเรสุ อนาตุรา;

       อาตุเรสุ มนุสฺเสสุ, วิหราม อนาตุราฯ

๑๙๙. สุสุขํ วต ชีวาม, อุสฺสุเกสุ อนุสฺสุกา;

      อุสฺสุเกสุ มนุสฺเสสุ, วิหราม อนุสฺสุกาฯ

๒๐๐. สุสุขํ วต ชีวาม, เยสํ โน นตฺถิ กิญฺจนํ;

      ปีติภกฺขา ภวิสฺสาม, เทวา อาภสฺสรา ยถาฯ

๒๐๑. ชยํ เวรํ ปสวติ, ทุกฺขํ เสติ ปราชิโต;

      อุปสนฺโต สุขํ เสติ, หิตฺวา ชยปราชยํฯ

๒๐๒. นตฺถิ ราคสโม อคฺคิ, นตฺถิ โทสสโม กลิ;

       นตฺถิ ขนฺธสมา ทุกฺขา, นตฺถิ สนฺติปรํ สุขํฯ

ธมฺมปทคาถา (๑๔) พุทฺธวคฺโค

     ธมฺมปทคาถาย จุทฺทสโม พุทฺธวคฺโค

๑๗๙. ยสฺส ชิตํ นาวชียติ, ชิตมสฺส โน ยาติ โกจิ โลเก;

       ตํ พุทฺธํ อนนฺตโคจรํ, อปทํ เกน ปเทน เนสฺสถฯ

๑๘๐. ยสฺส ชาลินี วิสตฺติกา, ตณฺหา นตฺถิ กุหิญฺจิ เนตเว;

      ตํ พุทฺธํ อนนฺตโคจรํ, อปทํ เกน ปเทน เนสฺสถฯ

๑๘๑. เย ฌานปสุตา ธีรา, เนกฺขมฺมูปสเม รตา;

       เทวาปิ เตสํ ปิหยนฺติ, สมฺพุทฺธานํ สตีมตํฯ

๑๘๒. กิจฺโฉ มนุสฺสปฏิลาโภ, กิจฺฉํ มจฺจาน ชีวิตํ;

       กิจฺฉํ สทฺธมฺมสฺสวนํ, กิจฺโฉ พุทฺธานมุปฺปโทฯ

๑๘๓. สพฺพปาปสฺส อกรณํ, กุสลสฺส อุปฺสมฺปทา;

       สจิตฺตปริโยทปนํ, เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ

๑๘๔. ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา, นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา;

       น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี, สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ

ธมฺมปทคาถา (๑๓) โลกวคฺโค

      ธมฺมปทคาถาย เตรสโม โลกวคฺโค

๑๖๗. หีนํ ธมฺมํ น เสเวยฺย, ปมาเทน น สํวเส;

      มิจฺฉาทิฏฺฐึ น เสเวยฺย, น สิยา โลกวฑฺฒโนฯ

๑๖๘. อุตฺติฏฺเฐ นปฺปมชฺเชยฺย, ธมฺมํ สุจริตํ จเร;

      ธมฺมจารี สุขํ เสติ, อสฺมึ โลเก ปรมฺหิ จฯ

๑๖๙. ธมฺมํ จเร สุจริตํ, น นํ ทุจฺจริตํ จเร;

      ธมฺมจารี สุขํ เสติ, อสฺมึ โลเก ปรมฺหิ จฯ

๑๗๐. ยถา ปุพฺพุฬกํ ปสฺเส, ยถา ปสฺเส มรีจิกํ;

      เอวํ โลกํ อเวกฺขนฺตํ, มจฺจุราชา น ปสฺสติฯ

๑๗๑. เอถ ปสฺสถิมํ โลกํ, จิตฺตํ ราชรถูปมํ;

      ยตฺถ พาลา วิสีทนฺติ, นตฺถิ สงฺโค วิชานตํฯ

๑๗๒. โย จ ปุพฺเพ ปมชฺชิตฺวา, ปจฺฉา โส นปฺปมชฺชติ;

      โสมํ โลกํ ปภาเสติ, อพฺภา มุตฺโตว จนฺทิมาฯ

ธมฺมปทคาถา (๑๒) อตฺตวคฺโค

     ธมฺมปทคาถาย ทฺวาทสโม อตฺตวคฺโค

๑๕๗. อตฺตานญฺเจ ปิยํ ชญฺญา, รกฺเขยฺย นํ สุรกฺขิตํ;

      ติณฺณํ อญฺญตรํ ยามํ, ปฏิชคฺเคยฺย ปณฺฑิโตฯ

๑๕๘. อตฺตานเมว ปฐมํ, ปฏิรูเป นิเวสเย;

      อถญฺญมนุสาเสยฺย, น กิลิสฺเสยฺย ปณฺฑิโตฯ

๑๕๙. อตฺตานญฺเจ ตถา กยิรา, ยถญฺญมนุสาสติ;

      สุทนฺโต วต ทเมถ, อตฺตา หิ กิร ทุทฺทโมฯ

๑๖๐. อตฺตา หิ อตฺตโน นาโถ, โก หิ นาโถ ปโร สิยา;

      อตฺตนา หิ สุทนฺเตน, นาถํ ลภติ ทุลฺลภํฯ

๑๖๑. อตฺตนา ว กตํ ปาปํ, อตฺตชํ อตฺตสมฺภวํ;

      อภิมตฺถติ ทุมฺเมธํ, วชิรํวมฺหยํ มณึฯ

๑๖๒. ยสฺส อจฺจนฺตทุสฺสีลฺยํ, มาลุวา สาลมิโวตฺถตํ;

      กโรติ โส ตถตฺตานํ, ยถา นํ อิจฺฉตี ทิโสฯ