ธัมมปทปาฬิ-แปล ๑๕. สุขวรรค

๑๕. สุขวคฺโค

คาถาธรรมบท สุขวรรคที่ ๑๕

๑.ญาตกานํกลหวูปสมนวตฺถุ.(๑๕๗)

๑๙๗.

สุสุขํ วต ชีวาม, เวริเนสุ อเวริโน;


เวริเนสุ มนุสฺเสสุ, วิหราม อเวริโนฯ

เมื่อพวกมนุษย์มีเวรกันอยู่ เราเป็นผู้ไม่มีเวร

ในพวกมนุษย์ผู้มีเวรกัน เราเป็นผู้ไม่มีเวรอยู่

เป็นอยู่สบายดีหนอ. (๑๕:๑)

๑๙๘.

สุสุขํ วต ชีวาม, อาตุเรสุ อนาตุรา;


อาตุเรสุ มนุสฺเสสุ, วิหราม อนาตุราฯ

เมื่อพวกมนุษย์มีความเร่าร้อนกันอยู่ เราเป็นผู้ไม่เร่าร้อน

ในพวกมนุษย์ผู้มีเร่าร้อน เราเป็นผู้ไม่มีความเร่าร้อนอยู่

เป็นอยู่สบายดีหนอ. (๑๕:๒)

๑๙๙.

สุสุขํ วต ชีวาม, อุสฺสุเกสุ อนุสฺสุกา;


อุสฺสุเกสุ มนุสฺเสสุ, วิหราม อนุสฺสุกาฯ

เมื่อพวกมนุษย์มีความขวนขวายอยู่ เราเป็นผู้ไม่มีความขวนขวาย

ในพวกมนุษย์มีความขวนขวาย เราเป็นผู้ไม่มีความขวนขวายอยู่

เป็นอยู่สบายดีหนอ. (๑๕:๓)

๒.มารวตฺถุ.(๑๕๘)

๒๐๐.

สุสุขํ วต ชีวาม, เยสนฺโน นตฺถิ กิญฺจนํ;


ปีติภกฺขา ภวิสฺสาม, เทวา อาภสฺสรา ยถาฯ

เราไม่มีกิเลสชาติเครื่องกังวล เป็นอยู่สบายดีหนอ

เรามีปีติเป็นภักษาเหมือนเหล่าเทวดาชั้นอาภัสสรา. (๑๕:๔)

๓.โกสลรญฺโญปราชยวตฺถุ.(๑๕๙)

๒๐๑.

ชยํ เวรํ ปสวติ, ทุกฺขํ เสติ ปราชิโต;


อุปสนฺโต สุขํ เสติ, หิตฺวา ชยปราชยํฯ

ผู้ชนะย่อมก่อเวร ผู้แพ้ย่อมเป็นทุกข์ พระขีณาสพผู้สงบระงับ

ละความชนะความแพ้ได้แล้ว ย่อมอยู่เป็นสุข. (๑๕:๕)

๔.อญฺญตรกุลทาริกาวตฺถุ.(๑๖๐)

๒๐๒.

นตฺถิ ราคสโม อคฺคิ, นตฺถิ โทสสโม กลิ;


นตฺถิ ขนฺธสมา ทุกฺขา, นตฺถิ สนฺติปรํ สุขํฯ

ไฟเสมอด้วยราคะไม่มี โทษเสมอด้วยโทสะไม่มี

ทุกข์เช่นด้วยขันธ์ไม่มี สุขยิ่งกว่าความสงบไม่มี. (๑๕:๖)

๕.อญฺญตรอุปาสกวตฺถุ.(๑๖๑)

๒๐๓.

ชิฆจฺฉา ปรมา โรคา, สงฺขารา ปรมา ทุกฺขา;


เอตํ ญตฺวา ยถาภูตํ, นิพฺพานํ ปรมํ สุขํฯ

ความหิวเป็นโรคอย่างยิ่ง สังขารเป็นทุกข์อย่างยิ่ง

บัณฑิตทราบเนื้อความนี้ตามความเป็นจริงแล้ว ย่อมทำให้

แจ้งซึ่งนิพพาน เพราะนิพพานเป็นสุขอย่างยิ่ง. (๑๕:๗)

๖.ปเสนทิโกสลวตฺถุ.(๑๖๒)

๒๐๔.

อาโรคฺยปรมา ลาภา, สนฺตุฏฺฐีปรมํ ธนํ;


วิสฺสาสปรมา ญาติ, นิพฺพานํ ปรมํ สุขํฯ

ลาภทั้งหลายมีความไม่มีโรคเป็นอย่างยิ่ง

ทรัพย์มีความสันโดษเป็นอย่างยิ่ง

ญาติทั้งหลายมีความคุ้นเคยเป็นอย่างยิ่ง

นิพพานเป็นสุขอย่างยิ่ง. (๑๕:๘)

๗.ติสฺสตฺเถรวตฺถุ.(๑๖๓)

๒๐๕.

ปวิเวกรสํ ปิตฺวา, รสํ อุปสมสฺส จ;


นิทฺทโร โหติ นิปฺปาโป, ธมฺมปีติรสํ ปิวํฯ

บุคคลเพราะดื่มรสอันเกิดแต่วิเวก และรสแห่งความสงบแล้ว

เมื่อดื่มรสคือปีติในธรรม ย่อมไม่มีความกระวนกระวายไม่มีบาป. (๑๕:๙)

๘.สกฺกวตฺถุ.(๑๖๔)

๒๐๖.

สาหุ ทสฺสนมริยานํ, สนฺนิวาโส สทา สุโข;


อทสฺสเนน พาลานํ, นิจฺจเมว สุขี สิยาฯ

การเห็นพระอริยะเจ้าทั้งหลายเป็นความดี

การอยู่ร่วมกับพระอริยะเจ้าเหล่านั้น เป็นสุขทุกเมื่อ

บุคคลพึงเป็นผู้มีความสุขเป็นนิตย์ได้

เพราะการไม่เห็นคนพาลทั้งหลาย. (๑๕:๑๐)

๒๐๗.

พาลสงฺคตจารี หิ, ทีฆมทฺธาน โสจติ;


ทุกฺโข พาเลหิ สํวาโส, อมิตฺเตเนว สพฺพทา;


ธีโร จ สุขสํวาโส, ญาตีนํว สมาคโมฯ

ด้วยว่า บุคคลผู้สมคบกับคนพาลเที่ยวไป ย่อมเศร้าโศกสิ้น

กาลนาน การอยู่ร่วมกับคนพาลเป็นทุกข์ทุกเมื่อ เหมือนการ

อยู่ร่วมกับศัตรู ส่วนนักปราชญ์มีการอยู่ร่วมเป็นสุข เหมือน

สมาคมแห่งญาติ. (๑๕:๑๑)

๒๐๘.

ตสฺมา หิ-


ธีรญฺจ ปญฺญญฺจ พหุสฺสุตญฺจ, โธรยฺหสีลํ วตวนฺตมริยํ;


ตํ ตาทิสํ สปฺปุริสํ สุเมธํ, ภเชถ นกฺขตฺตปถํว จนฺทิมาฯ



สุขวคฺโค ปณฺณรสโม นิฏฺฐิโตฯ

เพราะเหตุนั้นแล

บุคคลพึงคบบุคคลนั้นผู้เป็นนักปราชญ์ มีปัญญา เป็นพหูสูต

มีปกตินำธุระไป มีวัตร เป็นพระอริยะ เป็นสัปบุรุษ ผู้มีปัญญาดีเช่นนั้น

เหมือนพระจันทร์คบครองแห่งนักษัตร ฉะนั้น. (๑๕:๑๒)

จบสุขวรรคที่๑๕