Pañcamūlagantha

กจฺจายนพฺยากรณํ(สุตฺตปาฐ)

กจฺจายนพฺยากรณํ(สุตฺตปาฐ)🔺

๑. สนฺธิ

๒. นาม

๓. การก

๔. สมาส

ธาตวัตถสังคหะ (รวมธาตุและอรรถแห่งธาตุ)

ธาตวัตสังคหะ 

สุโพธาลังการ (หลักการประพันธ์ภาษาบาฬี)

สุโพธาลังการ 

วุตโตทัย (คัมภีร์ฉันท์ภาษาบาฬี)

คัมภีร์วุตโตทัย

อภิธานัปปทีปิกา (รวมเล่ม)

อภิธานัปปทีปิกา (รวมเล่ม)🔺

คัมภีร์สุโพธาลังการ-ปริจเฉทที่ ๕

๕. ภาวาวโพธ-ปญฺจมปริจฺเฉท

๓๓๘. ปฏิภานวตา โลก, โวหาร’มนุสารินา;

       ตโต’จิตฺย สมุลฺลาส, เวทินา กวินา ปรํฯ

๓๓๙. ฐายิสมฺพนฺธิโน ภาว, วิภาวา สา’นุภาวกา;

       สมฺพชฺฌนฺติ นิพนฺธา เต, รส’สฺสาทาย สาธุนํฯ

ภาวอธิปฺปาย

๓๔๐. จิตฺต วุตฺติ วิเสสา ตุ, ภาวยนฺติ รเส ยโต;

       รตฺยาทโย ตโต ภาว, สทฺเทน ปริกิตฺติตาฯ

ฐายีภาวอธิปฺปาย

๓๔๑. วิโรธินา’ญฺญภาเวน, โย ภาโว น ติโรหิโต;

       สีเลน ติฏฺฐติ’จฺเจโส, ‘ฐายีภาโว’ติ สทฺทิโตฯ

คัมภีร์สุโพธาลังการ-ปริจเฉทที่ ๔

๔. อตฺถาลงฺการาวโพธ-จตุตฺถปริจฺเฉท

๑๖๔. อตฺถาลงฺการสหิตา, สคุณา พนฺธปทฺธติ;

       อจฺจนฺตกนฺตา กนฺตา ‚ ว วุจฺจนฺเต เต ตโต’ธุนาฯ

๑๖๕. สภาว, วงฺกวุตฺตีนํ, เภทา ทฺวิธา อลํกฺริยา;

       ปฐมา ตตฺถ วตฺถูนํ, นานาวตฺถา’วิภาวินีฯ

ยถา

๑๖๖. ลีลา วิกนฺติ สุภโค, ทิสา ถิร วิโลกโน;

       โพธิสตฺตงฺกุโร ภาสํ, วิโรจิ วาจ มาสภึฯ

๑๖๗. วุตฺติ วตฺถุสภาวสฺส, ยา’ญฺญถา สา’ปรา ภเว;

        ตสฺสา’นนฺตวิกปฺปตฺตา, โหติ พีโช’ปทสฺสนํฯ

คัมภีร์สุโพธาลังการ-ปริจเฉทที่ ๓

๓. คุณาวโพธ-ตติยปริจฺเฉท

อนุสนฺธิ

๑๑๖. สมฺภวนฺติ คุณา ยสฺมา, โทสาเน’ว’มติกฺกเม;

       ทสฺเสสฺสํ เต ตโต ทานิ, สทฺเท สมฺภูสยนฺติ เยฯ

สทฺทาลงฺการ อุทฺเทส

๑๑๗. ปสาโท’โช, มธุรตา, สมตา, สุขุมาลตา;

        สิเลโส’ทรตา, กนฺติ, อตฺถพฺยตฺติ, สมาธโยฯ

สทฺทาลงฺการ ปโยชน

๑๑๘. คุเณเห’เตหิ สมฺปนฺโน, พนฺโธ กวิมโนหโร;

       สมฺปาทิยติ กตฺตูนํ, กิตฺติ มจฺจนฺตนิมฺมลํฯ

สทฺทาลงฺการ นิทฺเทส

๑๑๙. อทูราหิตสมฺพนฺธ, สุภคา ยา ปทา’วลิ;

        สุปสิทฺธิธา’ภิเธยฺยา’ยํ, ปสาทํ ชนเย ยถาฯ

๑๒๐. อลงฺกโรนฺตา วทนํ, มุนิโน’ธรรํสิโย;

       โสภนฺเต’รุณรํสี’ว, สมฺปตนฺตา’มฺพุโช’ทเรฯ

คัมภีร์สุโพธาลังการ-ปริจเฉทที่ ๒

๒. โทสปริหาราวโพธ-ทุติยปริจฺเฉท

๖๘. กทาจิ กวิโกสลฺลา, วิโรโธ สกโล ปฺย’ยํ;

     โทสสงฺขฺย มติกฺกมฺม, คุณวีถึ วิคาหเตฯ

๖๙. เตน วุตฺตวิโรธาน, มวิโรโธ ยถา สิยา;

      ตถา โทสปริหารา, วโพโธ ทานิ นียเตฯ

ตตฺถ วิรุทฺธตฺถนฺตรสฺส ปริหาโร ยถา

๗๐. วินฺทนฺตํ ปากสาลีนํ, สาลีนํ ทสฺสนา สุขํ;

      ตํ กถํ นาม เมโฆ’ยํ, วิสโท สุขเย ชนํ?

ยถา วา

๗๑. วินายโกปิ นาโค สิ, โคตโมปิ มหามติ;

      ปณีโตปิ รสา’เปโต, จิตฺตา เม สามิ เต คติฯ

อชฌ’ตฺถสฺส ยถา

๗๒. กถํ ตาทิคุณาภาเว, โลกํ โตเสติ ทุชฺชโน?

      โอภาสิตาเสสทิโส, ขชฺโชโต นาม กึ ภเว?

คัมภีร์สุโพลังการ-ปริจเฉทที่ ๑

นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส

 

สุโพธาลงฺกาโร

๑. โทสาวโพธ-ปฐมปริจฺเฉท

รตนตฺตยปฺปณาม

๑. มุนินฺทวทนมฺโภช-, คพฺภสมฺภวสุนฺทรี;

     สรณํ ปาณินํ วาณี, มยฺหํ ปีณยตํ มนํฯ

นิมิตฺต

๒. รามสมฺมาทฺยลงฺการา, สนฺติ สนฺโต ปุราตนา;

    ตถาปิ ตุ วฬญฺเชนฺติ, สุทฺธมาคธิกา น เตฯ

อภิธานาทิกํ

๓. เตนาปิ นาม โตเสยฺย-, เมเตลงฺการวชฺชเต;

     อนุรูเปนาลงฺกาเร-, เนสเมโส ปริสฺสโมฯ

๔. เยสํ น สญฺจิตา ปญฺญา-, เนกสตฺถนฺตโรจิตา;

    สมฺโมหพฺภาหตาเวเต, นาวพุชฺฌนฺติ กิญฺจิปิฯ

๕. กึ เตหิ ปาทสุสฺสูสา เยสํ นตฺถิ ครูนิห;

   เย ตปฺปาทรโชกิณฺณา, เตว สาธูวิเวกิโนฯ

คัมภีร์ฉันท์-วุตโตทัย ๖. ฉปฺปจฺจยวิภาค-ฉฏฺฐปริจฺเฉท

๖. ฉปฺปจฺจยวิภาค-ฉฏฺฐปริจฺเฉท

ปตฺถารนย

๑๒๙.

ปตฺถาเร สพฺพเค ปาเท, ปุพฺพคา’โธ ลฺป’เร สมา;

ปุพฺเพ ครุ เต จ มิเม, กตฺตพฺพา ยาว สพฺพลาฯ

นฏฺฐนย

๑๓๐.

นฏฺฐสฺส โย ภเวยฺย’งฺโก, ตสฺมึ โล’ทฺธิกเต สเม;

วิสเม ตฺเว’กสหิเต, ภเวยฺย’ทฺธิกเต ครุฯ

อุทฺทิฏฺฐนย

๑๓๑.

เอกา’ทินุกฺกเมน’งฺเก, ปุพฺพาโธ ทฺวิคุเณ ลิเข;

มิสฺสเกหิ ลหุฏฺเฐหิ, เส’เกหุ’ทฺทิฏฺฐกํ ภเวฯ

คัมภีร์ฉันท์-วุตโตทัย ๕. วิสมวุตฺตินิทฺเทส-ปญฺจมปริจฺเฉท

๕. วิสมวุตฺตินิทฺเทส-ปญฺจมปริจฺเฉท

๑๑๘. น’ฏฺฐกฺขเรสุ ปาเทสุ, สฺนา’ทิมฺหา โย’ณฺณวา วตฺตํฯ

๑๑๙. สเมสุ สินฺธุโต เชน, ปถฺยาวตฺตํ ปกิตฺติตํฯ

๑๒๐. โอเชสุ เชน สินฺธุโต, ต’เมว วีปรีตา’ทิฯ

๑๒๑. น,กาโร เจ ชลธิโต, จปลาวตฺต’มิจฺเจ’ตํฯ

๑๒๒. สเม โล สตฺตโม ยสฺสา, วิปุลา ปิงฺคลสฺส สาฯ

๑๒๓. เสตวสฺสา’ขิเลสุปิฯ

๑๒๔. เภน’ณฺณวา ภ’พฺพิปุลาฯ

๑๒๕. เอว’มญฺญา โร จตุตฺถาฯ

๑๒๖. โน’ณฺณวา เจ นวิปุลาฯ

๑๒๗. โต’ณฺณวา ตถา’ญฺญา สิยาฯ

วตฺต’ปฺปเภโทฯ

๑๒๘.

น ทิสฺสเต’ตฺถ ยํ ฉนฺทํ, ปโยเค ทิสฺสเต ยทิ;

วิสม’กฺขรปาทํ ตํ, คาถา สามญฺญนามโตฯ

อิติ วุตฺโตทเย ฉนฺทสิ วิสมวุตฺติ นิทฺเทโส นาม

ปญฺจโม ปริจฺเฉโทฯ

คัมภีร์ฉันท์-วุตโตทัย ๔. อฑฺฒสมวุตฺตินิทฺเทส-จตุตฺถปริจฺเฉท

๔. อฑฺฒสมวุตฺตินิทฺเทส-จตุตฺถปริจฺเฉท

๑๐๗.

วิสเม ยทิ สา ส,ล,คา สเม,

ภ,ตฺตยโต ครุกา วุ’ปจิตฺตํฯ

๑๐๘.

ภ,ตฺตยโต ยทิ คา ทุตมชฺฌาฯ

ยทิ ปุนเร’ว ภวนฺติ น, ชา ชฺยาฯ

๑๐๙.

ยทิ ส,ตฺติตยํ ครุยุตฺตํ,

เวควตี ยทิ ภ,ตฺติตยา คาฯ

๑๑๐.

โต โช วิสเม รโต ครู เจ;

สฺมา ชฺคา ภทฺทวิราช เมตฺถ โค เจฯ

คัมภีร์ฉันท์-วุตโตทัย ๓. สมวุตฺตินิทฺเทส-ตติยปริจฺเฉท

๓. สมวุตฺตินิทฺเทส-ตติยปริจฺเฉท

๔๖. ตฺยา’ เจ ตนุมชฺฌาฯ

คายตฺตีฯ

๔๗. กุมาร ลลิตา ชฺสฺคาฯ

อุณฺหิกาฯ

๔๘. จิตฺรปทา ยทิ ภา คาฯ

๔๙. โม โม โค โค วิชฺชุมฺมาลาฯ

๕๐. ภา ต, ล, คา มาณวกํฯ

๕๑. คฺลา สมานิกา ร,ชา จฯ

๕๒. ปมาณิกา ช, รา ล, คาฯ

อนุฏฺฐุภาฯ

๕๓. รา น,สา ยทิ หลมุขีฯ

๕๔. ภุชค สุสุ สฏา นา โมฯ

พฺรหตีฯ

๕๕. มฺสาชฺคา สุทฺธวิราชิตํ มตํฯ

๕๖. มฺนา โย โค ยทิ ปณโว ขฺยาโตฯ

๕๗. มฺภา ส,คยุตฺตา รุมฺมวตี สาฯ

๕๘. เญยฺยา มตฺตา ม, ภ, ส, คยุตฺตาฯ

๕๙. จมฺปกมาลา เจ ภ, ม, สา โค ‚ฯ

๖๐. น, ร, ช, เคหิ สา มโนรมาฯ

๖๑. อุพฺภาสกํ ตํ เจ โต ม, รา ลฺจฯ

๖๒. โต ชา ครุนา’ย’มุปฏฺฐิตาฯ

ปนฺติฯ

คัมภีร์ฉันท์-วุตโตทัย ๒. มตฺตาวุตฺตินิทฺเทส-ทุติยปริจฺเฉท

๒. มตฺตาวุตฺตินิทฺเทส-ทุติยปริจฺเฉท

คณนิยม

๑๗.

ฉฏฺโฐ’ขิลลหุ,โช วา, คยุตา’ญฺเญ,ฉ’คฺคณา,น โช วิสเม,;

อริยาย’นฺตฑฺเฒ โล, ฉฏฺโฐ,’นฺเต โค,คณา ฉ’ญฺเญฯ

ยตินิยม

๑๘.

ปฐมฑฺเฒ ฉฏฺโฐ เจ, สพฺพลเห,’ตฺถา’ทิลหุนิ ภวติ ยติ;

ตปฺปรโก,นฺเตปิ, สเจ, จริเมปิ, ภวติ จตุตฺโถ’นฺเตฯ

๑๙.

อริยาสามญฺญํ เจ, ปุพฺโพ’ทิต ลกฺขณํ ภเว ยสฺสาฯ

๒๐.

อาทิม’มถ ปาทยุคํ, ยสฺสา ตฺยํ’เสหิ สา ปถฺยาฯ

๒๑.

ยตฺถ คณตฺตย มุลฺลงฺฆิ, โย’ภยตฺถา’ทิโม ภเว วิปุลาฯ

๒๒.

ครุมชฺฌโค ชกาโร, จตุตฺถโก ทุติยโก จปลาฯ

๒๓.

จปลา’คตา’ขิลํ เจ, ทลา’ทิมํ ลกฺขณํ ภชติ ยสฺสา;

ปถฺยาลกฺขณ’มญฺญํ, มุขจปลา นาม สา ภวติฯ

๒๔.

ปถฺยาย ลกฺขณํ เจ, ปฐมฑฺเฒ ลกฺขณํ ตุ จปลาย;

ทุติเย ทเล’ถ ยสฺสา, ปกิตฺติตา สา ชฆนจปลาฯ

อริยาชาติโยฯ

คัมภีร์ฉันท์-วุตโตทัย ๑. สญฺญาปริภาสานิทฺเทส-ปฐมปริจฺเฉท

นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส

วุตฺโตทยํ

๑. สญฺญาปริภาสานิทฺเทส-ปฐมปริจฺเฉท

รตนตฺตยปฺปณาม

๑.

นม’ตฺถุ ชนสนฺตาน, ตมสนฺตานเภทิโน;

ธมฺมุ’ชฺชลนฺตรุจิโน, มุนินฺโท’ทาตโรจิโนฯ

นิมิตฺต

๒.

ปิงฺคลา’จริยาทีหิ, ฉนฺทํ ย มุทิตํ ปุรา;

สุทฺธมาคธิกานํ ตํ, น สาเธติ ยถิจฺฉิตํ [ย’ทิจฺฉิตํ ยติ’จฺฉิตํ (กฯ)]ฯ

คนฺถปริมาณ

๓.

ตโต มาคธภาสาย, มตฺตา,วณฺณ,วิเภทนํ;

ลกฺขฺย ลกฺขณ สํยุตฺตํ, ปสนฺน’ตฺถ,ปท,กฺกมํฯ

อภิธานาทิ

๔.

อิทํ วุตฺโตทยํ นาม, โลกิย’จฺฉนฺทนิสฺสิตํ;

อารภิสฺส’มหํ ทานิ, เตสํ สุขวิพุทฺธิยาฯ

คณสงฺเกตสญฺญา

๕.

สพฺพคฺลา มฺนา,’ทิคลหู, ภฺยา’,มชฺฌ’นฺต ครู ชสา;

มชฺฌ’นฺตลา ร,เต’เต’ฎฺฐ, คณา โค ครุ,โล ลหุฯ

กจฺจายนพฺยากรณํ ๘. อุณาทิกปฺป

มหากจฺจายนสทฺทปาฐ

๘. อุณาทิกปฺป🔺

ฉฏฺฐกณฺฑ

๖๒๔, ๕๖๓. กตฺตริ กิตฺ.

๖๒๕, ๖๐๕. ภาวกมฺเมสุ กิจฺจ กฺต ขตฺถา.

๖๒๖, ๖๓๔. กมฺมนิ ทุติยายํ กฺโต.

๖๒๗, ๖๕๒. ขฺยาทีหิ มนฺ ม จ โต วา.

๖๒๘, ๖๕๓. สมาทีหิ ถ มา.

๖๒๙, ๕๖๙. คหสฺสุ’ปธสฺเส วา.

๖๓๐, ๖๕๔. มสุสฺส สุสฺส จฺฉร จฺเฉรา.

๖๓๑, ๖๕๕. อาปุพฺพจรสฺส จ.

๖๓๒, ๖๕๖. อล กล สเลหิ ลยา.

๖๓๓, ๖๕๗. ยาณ ลาณา.

๖๓๔, ๖๕๘. มถิสฺส ถสฺส โล จ.