ปัญหาและเฉลย(วิชาธรรม) นักธรรมชั้นโท ปี 2544

ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม นักธรรมชั้นโท

สอบในสนามหลวง

วันเสาร์ ที่ ๓ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๔

__________________

๑.

๑.๑

กาม และกามคุณ มีอธิบายอย่างไร ?

๑.๒

รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ทั้ง ๕ นี้ เพราะเหตุไรจึงเรียกว่า กามคุณ ?

ตอบ:

๑.๑

กาม ได้แก่ ความใคร่ ความน่าปรารถนา ความพอใจ แบ่งเป็น
กิเลสกาม และวัตถุกาม

ส่วนกามคุณ ได้แก่อารมณ์ที่น่าปรารถนา น่าใคร่ น่าพอใจ มี รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ซึ่งเป็นวัตถุกามนั่นเอง

๑.๒

เพราะเป็นกลุ่มแห่งกาม และเป็นสิ่งที่ให้เกิดความสุข ความพอใจได้

๒.

๒.๑

คำว่า อธิปเตยยะ แปลว่าอะไร ? มีอะไรบ้าง ?

๒.๒

บุคคลผู้ถือความถูกต้องเป็นใหญ่ ทำด้วยอำนาจเมตตา กรุณา เป็นต้น
จัดเข้าในอธิปเตยยะข้อไหนได้หรือไม่ ?

ตอบ:

๒.๑

แปลว่า ความเป็นใหญ่ มี ๓ คือ

๑) อัตตาธิปเตยยะ ความมีตนเป็นใหญ่

๒) โลกาธิปเตยยะ ความมีโลกเป็นใหญ่

๓) ธัมมาธิปเตยยะ ความมีธรรมเป็นใหญ่

๒.๒

จัดเข้าในธัมมาธิปเตยยะได้

๓.

๓.๑

ปาฏิหาริย์คืออะไร ? พระพุทธเจ้าทรงยกย่องปาฏิหาริย์อะไรว่าเป็นอัศจรรย์ยิ่งกว่าปาฏิหาริย์อื่น ?

๓.๒

พุทธจริยา และพุทธิจริต ต่างกันอย่างไร ?

ตอบ:

๓.๑

คือ การกระทำที่ให้บังเกิดผลเป็นอัศจรรย์ ทรงยกย่องอนุสาสนีปาฏิหาริย์ว่าเป็นอัศจรรย์ยิ่งกว่าปาฏิหาริย์อื่น

๓.๒

พุทธจริยา คือพระจริยาของพระพุทธเจ้า

พุทธิจริต คือผู้มีความรู้เป็นปกติ

๔.

๔.๑

กาม ภพ ทิฏฐิ อวิชชา เพราะเหตุไรจึงเรียกว่า โอฆะ โยคะ อาสวะ ?

๔.๒

กิจในอริยสัจแต่ละอย่างนั้นมีอะไรบ้าง ?

ตอบ:

๔.๑

เรียกว่า โอฆะ เพราะเป็นดุจกระแสน้ำอันท่วมใจสัตว์

เรียกว่า โยคะ เพราะประกอบสัตว์ไว้ในภพ

เรียกว่า อาสวะ เพราะเป็นสภาพหมักหมมอยู่ในสันดาน

๔.๒

มี ๔ คือ

๑) ปริญญา กำหนดรู้ทุกขสัจ

๒) ปหานะ ละสมุทัยสัจ

๓) สัจฉิกรณะ ทำให้แจ้งนิโรธสัจ

๔) ภาวนา ทำมัคคสัจให้เกิด

๕.

๕.๑

กรรมฝ่ายอกุศลจัดเป็นมารอะไรในมาร ๕ ? เพราะเหตุไรจึงได้ชื่อว่ามาร ?

๕.๒

สุทธาวาสมีกี่ชั้น ? อะไรบ้าง ? เป็นที่เกิดของใคร ?

ตอบ:

๕.๑

จัดเป็นอภิสังขารมาร, ที่ได้ชื่อว่ามารเพราะทำให้เป็นผู้ทุรพล

๕.๒

มี ๕ ชั้นคือ

๑) อวิหา

๒) อตัปปา

๓) สุทัสสา

๔) สุทัสสี

๕) อกนิฏฐา

เป็นที่เกิดของพระอนาคามี

๖.

๖.๑

อัญญสัตถุทเทสคืออะไร ? หมายถึงผู้ประพฤติเช่นไร ?

๖.๒

อัญญสัตถุทเทสต่างจากสังฆเภทอย่างไร ?

ตอบ:

๖.๑

คือถือศาสดาอื่น หมายถึงภิกษุผู้ไปเข้ารีตเดียรถีย์ คือหันเหไปนับถือศาสนาอื่นทั้งที่ยังถือเพศบรรพชิตอยู่ ต้องห้ามมิให้อุปสมบทอีก

๖.๒

ต่างกัน คืออัญญสัตถุทเทสนั้น ละทิ้งศาสนาเดิมของตน เปลี่ยนไปนับถือศาสนาอื่น แต่ไม่ทำลายพวกเดิมของตน

ส่วนสังฆเภทนั้น ยังอยู่ในศาสนาเดิมของตน แต่ทำลายพวกตนเองให้แตกแยกเป็นพรรคเป็นพวก

๗.

๗.๑

อะไรเรียกว่า อนุสัย ? เพราะเหตุไรจึงได้ชื่อเช่นนั้น ?

๗.๒

การจ้องตาต่อตากับหญิงสาวแล้วชื่นใจ จัดเป็นเมถุนสังโยคได้หรือไม่ ? เพราะเหตุไร ?

ตอบ:

๗.๑

กิเลสที่นอนเนื่องอยู่ในสันดาน เรียกว่าอนุสัย เพราะกิเลสทั้ง ๗ อย่างล้วนเป็นกิเลสอย่างละเอียดที่นอนเนื่องอยู่ในสันดาน บางทีไม่แสดงอาการที่แท้จริงออกมาให้ปรากฏ ต่อเมื่อมีอารมณ์ภายนอกอย่างใดอย่างหนึ่งมายั่วยวน ก็แสดงออกมาให้ปรากฏและทำจิตให้ขุ่นมัว เมื่อไม่มีอารมณ์มายั่วยวน ก็นอนสงบนิ่งอยู่ประหนึ่งว่าเป็นผู้ไม่มีกิเลส เป็นอยู่เช่นนี้ จึงได้ชื่อว่าอนุสัย

๗.๒

ได้ เพราะอาการเช่นนั้นอิงอาศัยกาม

๘.

๘.๑

พระพุทธคุณ บทว่า อรหํ แปลว่าอย่างไรได้บ้าง ?

๘.๒

พระสงฆ์ดีอย่างไร จึงจัดว่าเป็นนาบุญของโลก ?

ตอบ:

๘.๑

แปลว่า เป็นผู้เว้นไกลจากกิเลสและบาปธรรม

เป็นผู้หักกำแห่งสังสารจักร

เป็นผู้ควรแนะนำสั่งสอนเขา

เป็นผู้ควรรับความเคารพนับถือของเขา

เป็นผู้ไม่มีข้อลับ ไม่ได้ทำความเสียหายอันจะพึงซ่อนเพื่อ

มิให้คนอื่นรู้

๘.๒

พระสงฆ์เป็นผู้บริสุทธิ์ ทักขิณาที่บริจาคแก่ท่าน ย่อมมีผลานิสงส์
ดุจนาที่มีดินดีและไถดี พืชที่หว่านที่ปลูกลงย่อมเผล็ดผลไพบูลย์ จึง
ชื่อว่านาบุญของโลก

๙.

๙.๑

กรรมหมายถึงการกระทำเช่นไร ?

๙.๒

ทิฏฐธรรมเวทนียกรรม และอุปปัชชเวทนียกรรม คือกรรมเช่นไร ?

๙.

๙.๑

หมายถึงการกระทำทางกาย วาจา ใจ ที่มีเจตนาจงใจทำ เป็นได้
ทั้งฝ่ายดี ฝ่ายชั่วหรือเป็นกลาง ๆ

๙.๒

ทิฏฐธรรมเวทนียกรรม คือกรรมให้ผลในภพปัจจุบัน

อุปปัชชเวทนียกรรม คือกรรมให้ผลในภพที่จะเกิดถัดไป

๑๐.

๑๐.๑

สัทธรรมในจรณะ ๑๕ คืออะไรบ้าง ?

๑๐.๒

พาหุสัจจะ ความเป็นผู้ได้ฟังมาก หมายถึงฟังอะไร ? ประกอบด้วยองค์เท่าไร ? อะไรบ้าง ?

ตอบ:

๑๐.๑

คือ สัทธา ความเชื่อ

หิริ ความละอายแก่ใจ

โอตตัปปะ ความเกรงกลัวผิด

พาหุสัจจะ ความเป็นผู้ได้ฟังมาก

วิริยะ ความเพียร

สติ ความระลึกได้

ปัญญา ความรอบรู้

๑๐.๒

หมายถึงฟังธรรม ซึ่งไพเราะในเบื้องต้น ไพเราะในท่ามกลาง ไพเราะในที่สุด ประกอบด้วยอรรถ ด้วยพยัญชนะ ประกาศพรหมจรรย์บริสุทธิ์บริบูรณ์สิ้นเชิง ประกอบด้วยองค์ ๕ คือ

๑) พหุสฺสุตา ได้ยินได้ฟังมาก

๒) ธตา ทรงจำได้

๓) วจสา ปริจิตา ท่องไว้ด้วยวาจา

๔) มนสานุเปกฺขิตา เอาใจจดจ่อ

๕) ทิฏฺฐิยา สุปฏิวิทฺธา ขบด้วยทิฏฐิ

ผู้ออกข้อสอบ	:	๑.	พระราชปัญญาเมธี	วัดไตรมิตรวิทยาราม
		๒.	พระศรีมงคลเมธี	วัดอาษาสงคราม จ.สมุทรปราการ
ตรวจ/ปรับปรุง	:	โดยสนามหลวงแผนกธรรม