๔๕. พูดแต่พอดีย่อมมีค่า

๔๕. พูดแต่พอดีย่อมมีค่า

สตฺถกาปิ พหูวาจา, นาทรา พหุภาณิโน;

โสปการมุทาสินา, นนุ ทิฏฺฐํ นทีชลํฯ

„คนมักพูดมาก มีวาจายืดยาว

ถึงจะมีประโยชน์ ก็ไม่มีใครเอื้อเฟื้อ

เหมือนน้ำในแม่น้ำ แม้มีอุปการะมาก 

คนไม่เอาใจใส่ จะเห็นได้อย่างไร?.“

(กวิทัปปณนีติ หมวดบัณฑิต ๔๕ มหารหนีติ ๑๑, ธัมมนีติ ๗๑)

..

ศัพท์น่ารู้ :

สตฺถกาปิ ตัดบทเป็น สตฺถกา+อปิ, สห+อตฺถก > สตฺถก+โย

พหุวาจา (วาจามาก) พหุ+วาจา > พหุวาจา+โย

นาทรา (ไม่เอื้อเฟื้อ, ไม่อาทร) น+อาทร > นาทร+โย

พหุภาณิโน (พูดมาก, พูดเก่ง) พหุ+ภาณี > พหุภาณี+โย

โสปการมุทาสินา ตัดบทเป็น โสปการํ+อุทาสีนา, โสปากรํ (มีอุปการะ) สห+อุปการ > โสปการ+สิ; อุทาสินา (วางเฉย, ไม่เอาใจใส่) อุทาสีน+? (ศัพท์ว่า อุทาสีน นี้พบใน พจนานุกรมบาลี-ไทย ของชวินร์ สระคำ และ รศ. ดร. จำลอง สารพัดนึก) ส่วนในธัมมนีติเป็น โสปการมฺปฺยุทาสีนํ. ในมหารหนีติ เป็น โสปการมุทาสีนํ

นนุ (มิใช่หรือ) นิบาตบอกคำถาม

ทิฏฺฐํ (เห็นแล้ว) √ทิส+ต > ทิฏฺฐ+สิ แปลง ต ปัจจัย เป็น ริฏฺฐ ด้วยสูตรว่า สาสทิสโต ตสฺส ริฏฺโฐ จ. (รู ๖๒๕), ลบ ร อนุพันธ์และที่สุดธาตุด้วยสูตรว่า รมฺหิ รนฺโต ราทิ โน. (รู ๕๕๘)

นทีชลํ (น้ำในแม่น้ำ) นที+ชล > นทีชล+สิ

..