๖๔. พ่อแม่อาจเป็นศัตรูของลูก

๖๔. พ่อแม่อาจเป็นศัตรูของลูก

มาตา สตฺตุ ปิตา เวรี, เยน พาโล น ปาฐิโต;

น โสภเต สภามชฺเฌ, หํสมชฺเฌ พโก ยถาฯ

“มารดาอาจเป็นศัตรู บิดาอาจเป็นคู่เวร

เพราะไม่ยังบุตรให้ได้รับการศึกษา,

บุตรย่อมไม่สง่างามในท่ามกลางที่ชุมชน,

ดุจนกยางไม่งดงามในท่ามกลางฝูงหงษ์ ฉะนั้น.“

(กวิทัปปณนีติ หมวดบัณฑิต ๖๔ โลกนีติ ๑๘ ธัมมนีติ ๒๑ จาณักยนีติ ๙)

..

ศัพท์น่ารู้ :

มาตา (แม่, มารดา) มาตุ+สิ วิ. ธมฺเมน ปุตฺตํ มาเนตีติ มาตา (ผู้ชื่อ มารดา เพราะอรรถว่าย่อมบูชาบุตรโดยธรรม) √มาน-ปูชายํ+ราตุ ปัจจัย (รู ๕๗๖).

สตฺตุ (ศัตรู, อมิตร) สตฺตุ+สิ วิ

ปิตา (พ่อ, บิดา) ปิตุ+สิ วิ. ปุตฺตํ ปาตีติ ปิตา (ผู้ชื่อว่า บิดา เพราะอรรถว่า ย่อมรักษาบุตร) √ปา-รกฺขเณ+ริตุ ปัจจัย (รู ๕๗๕).

เวรี (ผู้มีเวร) เวรี+สิ วิ. เวรํ อสฺส อตฺถีติ เวรี (ชื่อว่า เวรี เพราะอรรถว่า เขามีการปองร้าย) เวร+อี ปัจจัย ตทัสสัตถิตัทธิต 

เยน (..ใด) ย+นา สัพพนาม

พาโล (พาล, โง่, ลูก, เด็ก) พาล+สิ

น (ไม่) นิบาตบอกปฏิเสธ

ปาฐิโต (บอก, สั่งสอน) ปาฐิต+สิ (√ปฐ-วิยตฺติยํ วาจายํ+เณ+อิ+ต > ปาฐิต+สิ) 

โสภเต (งาม, สวย, สง่า, รุ่งเรือง) สุภ-ทิตฺติยํ+อ+เต 

สภามชฺเฌ (ท่ามกลางสภา,-ประชุม) สภา+มชฺฌ > สภามชฺฌ+สฺมึ

 หํสมชฺเฌ (ท่ามกลางหมู่หงษ์) หํส+มชฺฌ > หํสมชฺฌ+สฺมึ

พโก (นกยาง) พก+สิ

ยถา (เหมือน) เป็นนิบาติบอกอุปมา

..