๒๘. สวยแต่รูป-จบไม่ลง

๒๘. สวยแต่รูป-จบไม่ลง

รูปโยพฺพนฺนสมฺปนฺนา , วิสาลกุลสมฺภวา;

วิชฺชาหีนา น โสภนฺเต, นิคฺคนฺธา อิว กึสุกาฯ

„ชายหญิงผู้ถึงพร้อมด้วยรูปและวัย,

ถึงจะเกิดในตระกูลชนชั้นสูง;

หากขาดวิชาความรู้ ก็ย่อมไม่สง่างาม,

ดุจดอกทองกวาวที่ไร้กลิ่นหอม ฉะนั้น.“

(กวิทัปปณนีติ, หมวดบัณฑิต, ๒๘ ธัมมนีติ ๒๐, โลกนีติ ๓๖, จาณักยนีติ ๗)

..

ศัพท์น่ารู้ :

รูปโยพฺพนฺนสมฺปนฺนา (ผู้ถึงพร้อมด้วยรูปและความหนุ่มสาว) รูป (รูป, ร่างกาย)+โยพฺพน (ความหนุ่มสาว) +สมฺปนฺน (ถึงพร้อม) > รูปโยพฺพนสมฺปนฺน+โย 

วิสาลกุลสมฺภวา (ผู้สมภพในตระกูลไพศาล, ผู้เกิดในตระกูลใหญ่, -สกุลดัง) วิสาล (กว้าง, ไพศาล)+กุล (ตระกูล, สกุล) +สมฺภว (เกิด, สมภพ) > วิสาลกุลสมฺภว+โย

วิชฺชาหีนา (ผู้ทรามด้วยวิชา, ขาดความรู้) วิชฺชา+หีน > วิชฺชาหีน+โย, หีน (เลว, ต่ำช้า, ทราม) ค. วิ. วิชฺชา หีนา อสฺสาติ วิชฺชาหีโน (ผู้ชื่อว่า วิชฺชาหีน เพราะอรรถว่า เขามีวิชาเลว) เป็นฉัฏฐีพหุพพีหิสมาส, หรือ วิ. วิชฺชาย  หีโน วิชฺชาหีโน (ผู้ทรามแล้ว ด้วยวิชา ชื่อว่า วิชฺชาหีโน) เป็นตติยาตัปปุริสสมาส. (รู ๓๕๑, ๓๕๒)

น (ไม่, หามิได้) เป็นนิบาตบอกปฏิเสธ 

โสภนฺเต (ย่อมงาม, งดงาม,​ สง่า, โสภา) √สุภ+อ+อนฺเต ภูวาทิ. กัตตุ.

นิคฺคนฺธา (ไม่มีกลิ่น, ไร้กลิ่น, ปราศจากกลิ่น) นิ+คนฺธ > นิคฺคนฺธ+โย, บางแห่งไม่ซ้อน เป็น นิคนฺธ ก็ได้, ศัพท์ที่เกี่ยวกลิ่น เช่น สุคนฺธ (กลิ่นหอม), ทุคฺคนฺธ (กลิ่นเหม็น)

อิว (ราวกะ, ดุจ, ดั่ง, เหมือน)  นิบาตบอกการเปรียบเทียบ.

กึสุกา (ต้นทองกวาว) กึสุก+โย, ต้นทองกวาวเป็นต้นไม้ที่มีดอกสวยงาม แต่ไม่มีกลิ่น

..