๒๙. ปัญญาบริสุทธิ์ดุจกระจกใส

๒๙. ปัญญาบริสุทธิ์ดุจกระจกใส

วุตฺยํ วิสทญาณสฺส, ญาโต อตฺโถ ตรสฺส น;

สูรปฺปภาย อาทาโส, ฉายํ ทิสฺเสน มา กเรฯ

„เมื่อญาณที่บริสุทธิ์เป็นไปอยู่

บุคคลย่อมรู้เนื้อความได้ไม่ยาก

เหมือนกระจกมีแสงสว่างเพียงพอ

บุคคลจึงไม่จำเป็นต้องเพ่งดูเงา.“

(กวิทัปปณนีติ, หมวดบัณฑิต, ๒๙, มหารหนีติ ๖)

..

ศัพท์น่ารู้ :

วุตฺยํ (ความประพฤติ, ความเป็นไป, การเลี้ยงชีพ) วุตฺติ+สฺมึ, แปลง สฺมึ เป็น อํ ด้วยสูตรว่า อมา ปโต สฺมีสฺมานํ วา. (รู ๑๘๔) = วุตฺติ+อํ, แปลง อิ เป็น ย ด้วยสูตรว่า ปสญฺญสฺส จ. (รู ๑๘๕) วุตฺตฺย+อํ, ลบ ตฺ ตัวหนึ่งด้วย จ ศัพท์ในสูตรว่า พฺยญฺชโน จ วิสญฺโญโค. (รู ๕๖)

วิสทญาณสฺส (ญาณที่บริสุทธิ์, ปัญญาที่หมดจด) วิสาท (บริสุทธิ์, ฉลาด)+ญาณ (ญาณ, ปัญญา, ความรู้) > วิสทญาณ+ส

ญาโต (รู้แล้ว, ทราบแล้ว) ญา+ต > ญาต+สิ

อตฺโถ (เนื้อความ, อรรถ, ประโยชน์) อตฺถ+สิ

ตรสฺส น (?) ศัพท์ไม่แน่ใจครับ  อาจจะเป็น อิตรสฺส น (หมายถึง ไม่อาจรู้ได้ด้วยสภาวะอย่างอื่น).

สูรปฺปภาย (แสงสว่างที่กล้า) สูร+ปภา > สูรปฺปภา+นา

อาทาโส (กระจก, แว่น, คันส่อง)

ฉายํ (เงา, ฉายา) ฉาย+อํ

ทิสฺเสน (ปรากฏ, เห็น, ดู) ทิสฺส+นา

มา (อย่า) นิบาตบอกปฏิเสธ

กเร (พึงทำ) √กร+โอ+เอยฺย ตนาทิ. กัตตุ.

หมายเหตุ : คาถานี้แปลเอาพอได้ใจความ หากผิดพลาด ต้องขออภัยท่านผู้รู้ด้วยครับ 

..