๘๙. รักใดเล่าจะเท่ารักตนเอง

๘๙. รักใดเล่าจะเท่ารักตนเอง

นตฺถิ วิชฺชาสมํ มิตฺตํ, น จ พฺยาธิสโม ริปุ;

น จ อตฺตสมํ เปมํ, น จ กมฺมสมํ พลํ ฯ

“มิตร ที่เสมอด้วยวิชาความรู้ไม่มี,

ศัตรู ที่เสมอด้วยความเจ็บไข้ ไม่มี;

ความรัก ที่เสมอด้วยรักตนเอง ไม่มี, 

กำลัง ที่จะเสมอด้วยกำลังแห่งกรรม ไม่มี.“

(กวิทัปปณนีติ หมวดบัณฑิต ๘๙ โลกนีติ ๒๓ มหารหนีติ ๒๔๙ ธัมมนีติ ๓๗๑)

..

ศัพท์น่ารู้ :

นตฺถิ ตัดบทเป็น น+อตฺถิ (ย่อมไม่มี, ย่อมมีหามิได้) คำว่า “อตฺถิ” เป็นอาขยาตบทก็ได้, เป็นนิบาตก็ได้.

วิชฺชาสมํ (เสมอด้วยวิชา, -ความรู้) วิชฺชา+สม > วิชฺชาสม+สิ

มิตฺตํ (มิตร, เพื่อน) มิตฺต+สิ, ในมหารหนีติ และธัมมนีติ เป็น วิตฺตํ (ทรัพย์).

น (ไม่, หามิได้) นิบาติบอกปฏิเสธ

จ (ด้วย, และ) นิบาตใช้ในอรรถสมุจจยัตถะ (รวบรวม) 

พฺยาธิสโม (เสมอด้วยความเจ็บไข้, ป่วย, พยาธิ)  พฺยาธิ+สม > พฺยาธิสม+สิ

ริปุ (ข้าศึก, ศัตรู) ริปุ+สิ ป.

อตฺตสมํ (เสมอด้วยตน) อตฺต+สม > อตฺตสม+สิ

เปมํ (ความรัก, ความปลื้มใจ) เปม+สิ นป.

กมฺมสมํ (เสมอด้วยกรรม) กมฺม+สม > กมฺมสม+สิ

พลํ (กำลัง, พลัง) พล+สิ นป.

..