๖๗. วัตรห้าที่นักศึกษาควรทำ

๖๗. วัตรห้าที่นักศึกษาควรทำ

อุฏฺฐานา อุปฏฺฐานา จ, สุสฺสูสา ปาริจรียา;

สกฺกจฺจํ สิปฺปุคฺคหณา, ครุํ อาราธเย พุโธ ฯ

„นักศึกษาผู้ฉลาดพึงยังครูให้ยินดี

(ด้วยวัตร ๕ ประการ เหล่านี้ คือ)

๑. ด้วยการลุกขึ้นรับ ๒. ด้วยการอุปัฏฐาก 

๓. ด้วยการเชื่อฟัง  ๔. ด้วยการปรนนิบัติรับใช้

และ ๕. ด้วยการเรียนวิชาโดยเคารพ.“

(กวิทัปปณนีติ หมวดบัณฑิต ๖๗ ธัมมนีติ ๖ การิกา ๗๖)

..

ศัพท์น่ารู้ :

อุฏฺฐานา (การลุกรับ)  อุฏฺฐาน+สฺมา

อุปฏฺฐานา (การอุปัฏฐาก) อุปฏฺฐาน+สฺมา

จ (ด้วย, และ)  เป็นนิบาตใช้ในอรรถรวบรวม (สมุจฺจยตฺถ)

สุสฺสูสา (การเชื่อฟัง) สุสฺสูส+สฺมา

ปาริจรียา (การปรนนิบัติ) ปาริจริย+สฺมา, (ทีฆ อิ เป็น อี เพื่อรักษาฉันท์ได้บ้าง?) ในธัมมนีติเป็น ปริจาริกา, ในการิกาและปทรูปสิทธิมัญขรี เป็น สุปริคฺคหา.

สกฺกจฺจํ (โดยเคารพ) สกฺกจฺจ+อํ

สิปฺปุคฺคหณา (การเรียนวิชา, -ศิลปะ) สิปฺป+อุคฺคหณ > สิปฺปุคฺคหณ+สฺมา 

ครุํ (ครู, อาจารย์) ครุ+อํ

อาราธเย (พึงให้ยินดี, ให้พอใจ) อา+ราธ-โตสเน+ณย+เอยฺย  ทิวาทิ. เหตุกัตตุ.

พุโธ (ผู้รู้, ผู้ฉลาด) พุธ+สิ

..

ในธัมมนีติ (ธมฺมนีติ ๖) มีข้อความต่างกันนิดหน่อยดังนี้

อุฏฺฐานา อุปฏฺฐานา จ, 

สุสฺสุสา ปริจาริกา;

สกฺกจฺจํ สิปฺปุคฺคหณํ, 

ครุํ อาราธเย พุโธ ฯ

ส่วนในคัมภีร์การิกา (การิกา ๗๖, และปทรูปสิทธิมัญชรี สนธิกัณฑ์ หน้า ๑๙) มี้ข้อความต่างในบาทที่สองเช่นกัน ด้ังนี้

อุฏฺฐานา อุปฏฺฐานา จ, 

สุสฺสูสา สุปริคฺคหา;

สกฺกจฺจํ สิปฺปุคฺคหณา, 

ครุํ อาราธเย พุโธ ฯ

ขอให้นักศึกษาพิจารณาเลือกจดจำนำไปใช้ตามอัธยาศัยเถิด.