๖๘. คนเราใช้เวลาต่างกัน

๖๘. คนเราใช้เวลาต่างกัน

กาพฺยสตฺถวิโนเทน, กาโล คจฺฉติ ธีมตํ;

พฺยสเนน จ มูฬฺหานํ, นิทาย กลเหน วา ฯ

„เวลาของนักปราชญ์ ย่อมหมดไป

ด้วยการแต่งกาพย์และเขียนหนังสือ;

ส่วนของคนพาลสิ้นไปด้วยเรื่องไร้สาระ,

ด้วยการหลับนอน และทะเลาะวิวาทกัน.“

(กวิทัปปณนีติ หมวดบัณฑิต ๖๘ มหารหนีติ ๘๑, ธัมมนีติ ๓๔๑  นรทักขทีปนี ๗๕)

..

ศัพท์น่ารู้ :

กาพฺยสตฺถวิโนเทน (การแต่งกาพย์และหนังสือ) กาพฺย (กาพย์ กลอน โคลง ฉันท์) + สตฺถ (หนังสือ, ตำรา) + วิโนทน (บรรเทา,  พักผ่อน).  -วิโนทน+นา หลัง อ การันต์ ในปุงลิงค์และนปุงสกลิงค์แปลง นา เป็น เอน ด้วยสูตรว่า อโต เนน. (รู ๗๙), ในมหารหนีติ เป็น สตฺถกปฺปวิจาเรน, ในธัมมนีติเป็น สตฺถกพฺพวิจาเรน (แต่งหนังสือเขียนกลอน) ในนรทักขทีปนี เป็น ธนปุญฺญธีลาเภน (การได้ทรัพย์บุญและปัญญา)

กาโล (กาล, เวลา) กาล+สิ 

คจฺฉติ (ย่อมไป, ย่อมถึง) √คมุ+อ+ติ ภูวาทิ. กัตตุ. 

ธีมตํ (ผู้มีปัญญา, นักปราชญ์ ท.) ธีมนฺตุ+นํ ในบาทที่สองนี้ นรทักขทีปนี เป็น กาลํ ขิยฺยติ ปณฺฑิโต.

พฺยสเนน (ฉิบหาย, วอดวาย, เสียหาย, ไม่ใช่ประโยชน์) พฺยสน+นา 

จ (ด้วย) เป็นนิบาต

มูฬฺหานํ (คนหลง, คนพาล) มูฬฺห+นํ

นิทฺทาย (การหลับ, นิทรา) นิทฺทา+นา 

กลเหน (การทะเลาะ) กลห+นา 

วา (หรือ) เป็นนิบาต

..