๑๐๓. คนไม่รู้คุณและโทษ

๑๐๓. คนไม่รู้คุณและโทษ

คุณโทสมสตฺถญฺญู, ชโน วิภชเต กถํ;

อธิกาโร กิมนฺธสฺส, รูปเภโทปลทฺธิยํ ฯ

„คนไม่ความรู้ จะแยกแยะคุณและโทษ

ได้อย่างไร? คนที่ตาบอดก็เช่นกัน จะไปตัดสิน

แยกแยะรูปที่ตนได้สัมผัส ได้หรือ?“

(กวิทัปปณนีติ หมวดบัณฑิต ๑๐๓)

..

ศัพท์น่ารู้ :

คุณโทสมสตฺถญฺญู ตัดบทเป็น คุณโทสํ (ซึ่งคุณและโทษ) +อสตฺถญฺญู (ผู้ไม่รู้ตำรา, -ศาสตร์, หนังสือ), สตฺถ นป. แปลว่า ศาสตร์; ตำรา; เกวียน, กองเกวียน; ศัสตรา, หอก, มีด. ในที่นี้หมายถึงศาสตร์ หรือตำรา), แต่ถ้า สตฺถวาโห แปลว่า ผู้นำกองเกวียน.

ชโน (ชน, คน) ชน+สิ

วิภชเต (จำแนก, แยกแยะ, แบ่งออก) วิ+√ภช+อ+เต ภูวาทิ. กัตตุ.

กถํ (อย่างไร?) นิบาตในอรรถการถาม

อธิกาโร (เจ้าหน้าที่; การหมายใจ, ความดี) อธิ+√กร+ณ > อธิการ+สิ

กิมนฺธสฺส ตัดบทเป็น กึ (หรือ, อะไร) นิบาต +อนฺธสฺส (แห่งคนตาบอด, อันธการ) อนฺธ+ส

รูปเภโทปลทฺธิยํ (ในการได้ความแตกต่างแห่ง) รูป+เภท > รูปเภท+อุปลทฺธิ > รูปเภโทปลทฺธ+สฺมึ

..