๑๔๑. - ๑๔๒. คนที่ไม่ควรปรึกษาความลับด้วย ๙ พวก

๑๔๑. - ๑๔๒. คนที่ไม่ควรปรึกษาความลับด้วย ๙ พวก

รตฺโต ทุฏฺโฐ จ มูฬฺโห จ, ภีรุ อามิสครุโก;

อิตฺถี โสณฺโฑ ปณฺฑโก จ, นวโม ทารโกปิ จฯ

นวเต ปุคฺคลา โลเก, อิตฺตรา จลิตา จลา;

เอเตหิ มนฺติตํ คุยฺหํ, ขิปฺปํ ภวติ ปากฏํฯ

„คนราคจริต ๑ คนโทสจริต ๑ คนโมหจริต ๑

คนขี้กลัว ๑ คนเห็นแก่ได้ ๑ ผู้หญิง ๑ คนขี้เมา ๑

กะเทย ๑ และเด็กน้อยเป็นที่เก้า ๑ บุคคลทั้ง ๙ 

เหล่านี้ เป็นคนอ่อนไหวง่าย ไม่มีความมั่นคง เหตุนั้น

ความลับที่ปรึกษากับคนเหล่านั้น ย่อมรั่วไหลได้ง่าย.“

(กวิทัปปณนีติ หมวดบัณฑิต ๑๔๑-๑๔๒)

..

ศัพท์น่ารู้ :

รตฺโต (คนถูกราคะกลุ้มรุม, คนราคจริต) รตฺต+สิ

ทุฏฺโฐ (คนถูกโทสะกลุ้มรุม, คนโทสจริต) ทุฏฺฐ+สิ

จ (ด้วย, และ) นิบาตใช้ในอรรถรวบรวม-สมุจจยัตถะ

มุฬฺโห (คนถูกโมหะครอบงำ, คนโมหจริต) มุฬฺห+สิ

ภีรุ (คนขี้กล้ว) ภีรุ+สิ

อามิสครุโก (คนหนักในอามิส, คนเห็นแก่สินจ้าง) อามิส+ครุก > อามิสครุก+สิ

อิตฺถี  (ผู้หญิง, สตรี) อิตฺถี+สิ

โสณฺโฑ (นักเลง, นักเลงสุรา, ขี้เมา) โสณฺฑ+สิ

ปณฺฑโก (บัณเฑาะก์, กระเทย) ปณฺฑก+สิ

นวโม (ที่เก้า) นวม+สิ

ทารโกปิ (แม้ทารก, เด็กน้อย) ทารโก+อปิ

นวเต  ตัดบทเป็น นว+เอเต (๙+เหล่านี้) นว+โย = นว, เอต+โย = เอเต.

ปุคฺคลา (บุคคล, คน ท.) ปุคฺคล+โย

โลเก (ในโลก) โลก+สฺมึ

อิตฺตรา (เปลี่ยนแปลง, ไม่คงทน, ชั่วครู่) อิตฺตร+โย

จลิตา (หวั่นไหวง่าย, ถูกชักจูงง่าย) จล+อิ+ต > จลิต+โย

จลา (คลอนแคลน, ไม่คงที) จล+โย

เอเตหิ (ด้วย-, เพราะ..เหล่านี้) เอต+หิ

มนฺติตํ (ที่ถูกปรึกษา, ที่ตกลงกันไว้แล้ว) มนฺต+อิ+ต > มนฺติต+สิ

คุยฺหํ (ความลับ, ข้อที่ควรปิดบัง) คุยฺห+สิ

ขิปฺปํ (โดยเร็ว, ต่วน, พลัน) ขิปฺป+อํ

ภวติ (ย่อมมี, ย่อมเป็น) ภู+อ+ติ ภูวาทิ. กัตตุ.

ปากฏํ (ปรากฏ, เปิดโปง) ปาฏก+สิ

..