๑๔๘. เวลาที่ไม่ควรเหนียมอาย

๑๔๘. เวลาที่ไม่ควรเหนียมอาย

ธนธญฺญปฺปโยเคสุ, ตถา วิชฺชาคเมสุ จ;

อาหาเร พฺยวหาเร จ, จตฺตลชฺโช สทา ภเวฯ

„เวลาค้าขายแลทำการงาน 

เวลาเรียนวิชาหาความรู้

ในเวลาทานอาหารและการสื่อสาร

พึงละความละอายทุกเมื่อเถิด.“

(กวิทัปปณนีติ หมวดบัณฑิต ๑๔๘  โลกนีติ  ๑๖๐, ธัมมนีติ ๒๐๓, มหารหนีติ ๒๔๖ จาณักยนีติ ๓๕)

..

ศัพท์น่ารู้ :

ธนธญฺญปฺปโยเคสุ (ในการประกอบทรัพย์และธัญญพืช ท., ในการทำมาหากิน, ในการประกอบอาชีพ) ธน (ทรัพย์) +ธญฺญ (ข้าวเปลือก) +ปโยค (การประกอบ, การค้าขาย) > ธนธญฺญปฺปโยค+สุ 

ตถา (เหมือนอย่างนั้น,​ เช่นกัน) นิบาต

วิชฺชาคเมสุ (ในการเรียนวิชา ท.) วิชฺชา (วิชา,​ ความรู้, ศิลป์ +อาคม (การเรียน, การศึกษา) > วิชฺชาคม+สุ 

อาหาเร (ในอาหาร, เวลาอาหาร, การรับประทาน)  อาหาร+สฺมึ ในโลกนีติ เป็น ทูเตสุ (ในการทูต, การติดต่อ,​ เจรจา) ทูต+สุ

พฺยวหาเร (การบอกชื่อ, การสื่อสาร ?) พฺยวหาร+สฺมึ ในโลกนีติ เป็น อปจาเรสุ (ความเสื่อม,​ โทษ,​ การกระทำผิด) อปจาร+สุ

จตฺตลชฺโช (ผู้มีความละอายสละแล้ว) จตฺต (สละแล้ว) +ลชฺชา (ความละอาย) > จตฺตลชฺช+สิ 

ตทา (ในกาลนั้น) ต+ทา ปัจจัย ในธัมมนีติ เป็น สทา (ทุกเมื่อ, ทุกเวลา) สพฺพ+ทา > สทา

ภเว (พึงเป็น) √ภู+อ+เอยฺย ภูวาทิ. กัตตุ. ในโลกนีติบาทสุดท้ายเป็น จตฺตา ลชฺชา ตทา ภเว (ในเวลานั้น พึงสละความละอาาย)

..