๑๒๘. หากขาดปัญญาตำราฤาช่วยได้

 

๑๒๘. หากขาดปัญญาตำราฤาช่วยได้

ยสฺส นตฺถิ สยํ ปญฺญา, สตฺถํ ตสฺส กโรติ กึ;

โลจเนหิ วิหีนสฺส, ทปฺปโณ กึ กริสฺสติฯ

“ผู้ใดไม่มีปัญญาของตนเอง,

ตำราเรียนจะช่วยอะไรเขาได้;

อุปมาเหมือนคนไม่มีดวงตา,

กระจกเงาจักช่วยอะไรเขาได้”

(กวิทัปปณนีติ หมวดบัณฑิต ๑๒๘)

..

ศัพท์น่ารู้ :

ยสฺส (ใด) ย+ส จ./ฉ. สัพพนาม, ลง สฺ อาคม ด้วยสูตรว่า สาคโม เส. (รู ๘๖)

นตฺถิ (ไม่มี, ย่อมมีหามิได้)  น+อตฺถิ

สยํ (เอง, ตนเอง) สย+อํ

ปญฺญา (ปัญญา, ความรู้) ปญฺญา+สิ

สตฺถํ (หนังสือ, ตำรา, ศาสตร์) สตฺถ+สิ

ตสฺส (นั้น) ต+ส จ./ฉ.  สัพพนาม

กโรติ (ย่อมกระทำ) √กร+โอ+ติ  ตนาทิ. กัตตุ. วัตตมานาวิภัตติ (ปัจจุบันกาล)

กึ (อะไร, หรือ) กึ+อํ;

โลจเนหิ (ดวงตา, จักษุ ท.) โลจน+หิ ในเพราะ หิ วิภัตติ แปลง อ เป็น เอ ด้วยสูตรว่า สุหิสฺวกาโร เอ. (รู ๘๐)

วิหีนสฺส (ผู้ปราศจาก, ละแล้ว) วิหีน+ส

ทปฺปโณ (แว่นส่อง, กระจกเงา) ทปฺปณ+สิ

กึ (อะไร, หรือ) สัพพนาม

กริสฺสติ (จักกระทำ) √กร+โอ+อิ+สฺสติ ตนาทิ. กัตตุ. ภวิสสันตีวิภัตติ (อนาคตกาล)

..