๑๔๙. องค์แห่งการประพันธ์

๑๔๙. องค์แห่งการประพันธ์

สาภาวิกี จ ปฏิภา, สุตญฺจ พหุนิมฺมลํ;

อมนฺโท จาภิโยโคยํ, เหตุ โหติห พนฺธเนฯ

„ปฏิภาณที่ปรากฏโดยปกติ 

การสดับที่ไร้มลทินเป็นอันมาก

และการฝึกฝนอย่างสม่ำเสมอ

ทั้งสามอย่างนี้เป็นเหตุในบทประพันธ์.“

(กวิทัปปณนีติ หมวดบัณฑิต ๑๔๕, สุโพธาลังการมัญชรี หน้า ๓๓๘)

…

ศัพท์น่ารู้ :

สาภาวิกี (ที่ปรากฏโดยปกติ) สาภาวิกี+สิ

จ (ด้วย, และ) นิบาต

ปฏิภา (ปฏิภาณ, ไหวพริบ, เฉียบแหลม, ความแจ่มแจ้ง) ปฏิภา+สิ

สุตญฺจ ตัดบทเป็น สุตํ+จ (การสดับ, การศึกษา+ด้วย)

พหุนิมฺมลํ (ที่ไร้มลทินเป็นอันมาก) พหุ+นิมฺมล > พหุนิมฺมล+สิ

อมนฺโท  (ไม่น้อย, ไม่ย่อหย่อน, สม่ำเสมอ) น+มนฺท > อมนฺท+สิ

จาภิโยโคยํ ตัดบทเป็น จ+อภิโยโค+อยํ (ด้วย+การประกอบ, การฝึกฝน+นี้)

เหตุ  (เหตุ, เค้ามูล) เหตุ+สิ

โหติห ตัดบทเป็น โหติ+อิห (ย่อมเป็น+ใน..นี้) 

พนฺธเน ​(ในการประพันธ์, การแต่งหนังสือ) พนฺธน+สฺมุ

…