๑๖๕. ผู้มีส่วนให้เกิดทุกข์

๑๖๕. ผู้มีส่วนให้เกิดทุกข์

อิสฺสีทยี อสํตุฏฺโฐ, โกธโน นิจฺจสงฺกีโต;

ปรภาคฺโยปชีวี จ, ฉเฬเต ทุกฺขภาคิโนฯ

„คนขี้ริษยา คนไร้ความกรุณา 

คนไม่สันโดษ คนขี้โกรธ คนขี้สงสัย

และคนมีปกติเลี้ยงชีวิตโดยอาศัยผู้อื่น

ทั้ง ๖ พวกนี้ เป็นผู้มีส่วนให้เกิดทุกข์.“

(กวิทัปปณนีติ หมวดบัณฑิต ๑๖๕)

..

ศัพท์น่ารู้ :

อิสฺสีทยี ตัดบทเป็น อิสฺสี+อทยี, อิสฺสี (มีความอิสสา, มีความริษยา) อิสฺสา+อี ปัจจัยในอัสสัตถิตัทธิต > อิสฺสี+สิ

อทยี (ผู้ขาดความเอ็นดู, ไร้ความกรุณา) ทยา+อี ปัจจัยในอัสสัตถิตัทธิต > ทยี,​ น+ทยี > อทยี+สิ

อสํตุฏฺโฐ (คนไม่สันโดษ, ไม่รู้จักพอ, คนมักมาก) น+สํตุฏฺฐ > อสํตุฏฺฐ+สิ

โกธโน (คนขึ้โกรธ, มักฉุนเฉียว) โกธน+สิ

นิจฺจสงฺกีโต,( คงเป็น นิจฺจสงฺกิโต) (คนสังสัยเป็นนิจ,​ คนขี้สงสัย) นิจฺจ+สงฺกิต > นิจฺจสงฺกิต+สิ

ปรภาคฺโยปชีวี (คนมีปกติอาศัยผู้อื่นเลี้ยงชีพ, คนที่เกาะผู้อื่นเลี้ยงชีวิตเป็นปกติ) ปรภาคฺย+อุปชีวี > ปรภาคฺโยปชีวี+สิ

จ (และ, ด้วย) เป็นนิบาต

ฉเฬเต ตัดบทเป็น ฉ+เอเต, ฬ อาคม

ทุกฺขภาคิโน (เป็นผู้มีส่วนแห่งความทุกข์, เป็นผู้มีส่วนให้เกิดความทุกข์) ทุกฺข+ภาคี > ทุกฺขภาคี+โย

..