๑๗๗. ประโยชน์ของการคบสัตบุรุษ

๑๗๗. ประโยชน์ของการคบสัตบุรุษ

สพฺภิเรว สมาเสถ, สพฺภิ กุพฺเพถ สนฺถวํ;

สตํ สทฺธมฺมมญฺญาย, เสยฺโย โหติ น ปาปิโยฯ

"บุคคลพึงอยู่ร่วมกับเหล่าสัตบุรุษ, 

พึงกระทำความสนิทสนมกับสัตบุรุษ; 

เมื่อรู้ทั่วถึงสัทธรรมของสัตบุรุษแล้ว, 

ย่อมมีแต่ความเจริญ ไม่มีความเสื่อม.“

(กวิทัปปณนีติ หมวดคนดี ๑๗๗ โลกนีติ ๔๑ สํ. ส. ๑๕/๗๙ ขุ. ชา. ๒๘/๓๔๒, ๓๖๒)

..

ศัพท์น่ารู้ :

สพฺภิเรว: ตัทบทเป็น สพฺภิ+เอว+ร อักษรอาคม (ด้วยสัตบุรุษ ท. นั่นเทียว), 

สพฺภิ (สัตบุรุษ, คนดี) = สนฺต+หิ 

แปลง หิ เป็น ภิ ด้วยสูตรว่า “สฺมาหิสฺมึนํ มฺหาภิมฺหิ วา. (รู. ๘๑) = สนฺต+ภิ, แปลง สนฺต เป็น ส และลง ภฺ อาคม ด้วยสูตรว่า “สนฺตสทฺทสฺส โส เภ โพ จนฺเต. (รู. ๑๑๒) = ส+พฺ+ภิ รวมเป็น สพฺภิ. 

เอว (นันเทียว, เท่านั้น) เป็นนิบาต

สมาเสถ: (พึงคบหา, สมาคม) สํ+√อาส+อ+เอถ ภูวาทิ. กัตตุ.

สพฺภิ: (สัตบุรุษ, คนดี) สนฺต+หิ 

กุพฺเพถ: (พึงกระทำ) √กร+โอ+เอถ ตนาทิ. กัตตุ.

สนฺถวํ: (ซีงความใกล้ชิด, สันถวะ) สนฺถว+อํ

สตํ: (ของสัตบุรุษ ท.) สนฺต+นํ ทำ นฺต เป็น นฺตุ ด้วยสูตรว่า เสเสสุ นฺตุว. (๑๐๘) = สนฺตุ+นํ, แปลง นฺตุ กับ นํ เป็น ตํ ด้วยสูตรว่า นมฺหิ ตํ วา. (รู ๑๐๔) = ส+ตํ รวมเป็น สตํ แปลว่า แก่..จตุตถี., หรือ ของ..ฉัฏฐี. ก็ได้.

สทฺธมฺมมญฺญาย: ตัดบทเป็น สทฺธมฺมํ+อญฺญาย (รู้แล้วซึ่งธรรมอันประเสริฐ, เพราะรู้ซึ่งธรรมอันประเสริฐ, ซึงพระสัทธรรม)

เสยฺโย: (เจริญกว่า, น่าสรรเสริญกว่า) เสยฺย+สิ วิ. สพฺเพ อิเม ปสตฺถา อยมิเมสํ วิเสเสน ปสตฺโถติ เสยฺโย, เสฏฺโฐ, เชยฺโย, เชฏฺโฐ. (ดูรู ๓๙๒) 

โหติ: (ย่อมเป็น) √หู+อ+ติ ภูวาทิ. กัตตุ.

น: (ไม่, หามิได้) นิ. 

ปาปิโย: (ลามกกว่า, บาปกว่า, เลวกว่า, เลวลง) ปาปิย+สิ

..