๑๖๒. พูดทีหลังดังกว่า

 

๑๖๒. พูดทีหลังดังกว่า

มนสา จินฺติตํ กมฺมํ, วจสา น ปกาสเย;

อญฺญลกฺขิตการิยสฺส, ยโต สิทฺธิ น ชายเตฯ

„การงานที่ตนคิดแล้วด้วยใจ

คนฉลาดไม่ควรเปิดเผยด้วยวาจา,

เมื่อบุคคลเป็นเป้าสายตาคนอื่น

ความสำเร็จอาจไม่เกิดมีตามที่พูดก็ได้.“

(กวิทัปปณนีติ หมวดบัณฑิต ๑๖๒ จาณักยนีติ ๓๘)

..

ศัพท์น่ารู้ :

มนสา (ด้วยใจ, ทางใจ) มน+นา แปลง นา เป็น อา ได้บ้าง ด้วยสูตรว่า มโนคณาทิโต สฺมึนานมิอา. (รู ๙๕), ลง ส อาคมหลังมโนคณศัพท์เป็นต้น ได้บ้าง ด้วยสูตรว่า ส สเร วาคโม. (รู ๙๖)

จินฺติตํ (อันเขาคิดแล้ว,​ ถูกคิดแล้ว) √จินฺต+อิ+ต > จินฺติต+อํ

กมฺมํ (กรรม, การงาน) กมฺม+อํ

วจสา (ด้วยวาจา,​ คำพูด) วจ+นา ทำตัวเหมือน มนสา.

น (ไม่, หามิได้) นิบาตบอกปฏิเสธ

ปกาสเย (ประกาศ, เปิดเผย) ป+√กาส+ณย+เอยฺย จุราทิ. กัตตุ.

อญฺญลกฺขิตการิยสฺส, (หน้าที่ที่คนอื่นกำหนดไว้แล้ว) อญฺญ (คนอื่น)+ลกฺขิต (กำหนด, จดจำ, ทำเครื่องหมาย)+การิย (ธุระ, หน้าที่,​ สิ่งที่ควรทำ) > อญฺญลกฺขิตการิย+ส

ยโต (แต่ที่ใด) ย+โต ปัจจัยในอรรถปัญจมีวิภัตติ จัดเป็นนิบาต

สิทฺธิ (ความสำเร็จ) สิทฺธิ+สิ

น (ไม่, หามิได้) นิบาต

ชายเต (ย่อมเกิด) √ชน+ย+เต ทิวาทิ. กัตตุ. แปลงที่สุดธาตุเป็น อา ด้วยการแบ่งสูตรว่า ชนาทีนมา. (รู ๙๑๖)

..