๑๙๑. คับที่พอพน-คับคนเป็นทุกข์

๑๙๑. คับที่พอพน-คับคนเป็นทุกข์

ทุกฺโข นิวาโส สมฺพาเธ, ฐาเน อสุจิสงฺกเต;

ตโต อริมฺหิ อปฺปิเย, ตโตปิ อกตญฺญุนาฯ

"การอยู่ในสถานที่คับแคบ, 

สกปรกรกรุงรัง ก็เป็นทุกข์;

ที่มีศัตรูไม่ชอบหน้ากัน เป็นทุกข์กว่านั้น,

อยู่ร่วมกับคนอกตัญญู เป็นทุกข์แม้กว่านั้นอีก.“

(กวิทัปปณนีติ หมวดคนดี ๑๙๑, โลกนีติ ๕๗, มหารหนีติ ๗๔)

..

ศัพท์น่ารู้:

ทุกฺโข: (เป็นทุกข์, ความทุกข์, เป็นเหตุนำทุกมาให้) ทุกฺข+สิ 

นิวาโส: (การอยู่, ที่อยู่) นิวาส+สิ 

สมฺพาเธ: (ที่คับแคบ, ยัดเยียดกัน) สมฺพาธ+สฺมึ 

ฐาเน: (สถานที่, ที่) ฐาน+สฺมึ 

อสุจิสงฺกเต: (ที่ระคนด้วยของไม่สะอาด, สกปรกรกรุงรัง) อสุจิ+สงฺกต > อสุจิสงฺกต+สฺมึ (ศัพท์นี้เดิมในกวิทัปปณนีติ เป็น อสุจีสงฺกเต ได้แก่เป็น อสุจิสงฺกเต ตามในโลกนีติ)

ตโต: (แต่นั้น, กว่านั้น) ต+โต 

อริมฺหิ: (ในที่มีศัตรู, คู่อริ) อริ+สฺมึ 

อปฺปิเย: (ที่ไม่เป็นที่รัก, ไม่ชอบพอกัน) อปฺปิย+สฺมึ 

ตโตปิ: (แม้กว่านั้น) ตโต+อปิ 

อกตญฺญุนา: (กับคนอกตัญญู) อกตญฺญู+นา

..