๒๐๗. ปกติของคนพาล

๒๐๗. ปกติของคนพาล

ทุจินฺติตจินฺตี เจว, ทุพฺภาสิตภาสีปิ จ;

ทุกฺกฏกมฺมการี จ, ปาปโก พาลมานุโชฯ

"คนที่มีปกติคิดสิ่งที่ชั่ว

มีปกติพูดสิ่งที่ชั่ว;

มีปกติทำกรรมที่ชั่ว

ชื่อว่าเป็นคนพาลผู้ลามก.“

(กวิทัปปณนีติ หมวดคนพาล ๒๐๗)

..

ศัพท์น่ารู้:

ทุจินฺติตจินฺตี: (ผู้มีปกติคิดชั่ว) ทุจินฺติต+จินฺตี > ทุจินฺติตจินฺตี+สิ วิ. จินฺตนํ จินฺติตํ (การคิด ชื่อว่า จินฺติต), วิ. ทุฏฺฐุ จินฺติตํ ทุจินฺติตํ (การคิดชั่ว ชื่อว่า ทุจินฺติต), วิ. ทุจินฺติตํ จินฺเตตุํ สีลํ ยสฺสาติ วา, ทุจินฺติตํ จินฺเตติ สีเลนาติ ทุจินฺติตจินฺตี (ทุจินฺติตจินฺตี คือ ผู้มีปกติคิดชั่ว หรือ ผู้คิดชั่วโดยปกติ) ทุจินฺติต+จินฺต-จินฺตายํ+ณี+สิ เป็นนามกิตก์ ลง ณี ปัจจัยในอรรถตัสสีละ ด้วยสูตรว่า ตสฺสีลาทีสุ ณีตฺวาวี จ. (รู ๕๙๐)

เจว: จ+เอว (ด้วย, และ+นั้นเทียว, เท่านั้น) เป็นสมูหนิบาต หากมี จ ศัพท์ตั้งแต่สองตัวขึ้นไป ตัวแรกนิยมประกอบกับ เอว ศัพท์เสมอ

ทุพฺภาสิตภาสีปิ: (ผู้มีปกติกล่าวคำชั่ว) ทุพฺภาสิต+ภาสี > ทุพฺภาสิตภาสี+อปิ วิ. ภาสนํ ภาสิตํ (การพูด ชื่อว่า ภาสิต) วิ. ทุฏฺฐุ ภาสิตํ ทุพฺภาสิตํ (การพูดชั่ว ชื่อว่า ทุพฺภาสิต), ทุพฺภาสิตํ ภาสิตุํ สีลํ ยสฺสาติ วา, ทุพฺภาสิตํ ภาสติ สีเลนาติ ทุพฺภาสิตภาสี (ทุพฺภาสิตภาสี คือ ผู้มีปกติกล่าวคำชั่ว หรือ ผู้กล่าวคำชั่วโดยปกติ ) ทุพฺภาสิต+ภาส-กถายํ+ณี+สิ 

ทุกฺกฏกมฺมการี: (ผู้มีปกติทำกรรมชั่ว) ทกฺกฏ+กมฺม+การี >  ทุกฺกฏกมฺมการี+สิ วิ. กรณํ กตํ (การกระทำ ชือว่า กต) ลบ ร อักษรที่สุดธาตุ ด้วยสูตรว่า รกาโร จ. (ร ๖๓๒),  วิ. ทุฏฺฐุ กตํ ทุกฺกฏํ (การกระทำชั่ว ชื่อว่า ทุกฺกฏ) แปลง ต เป็๋น ฏ ด้วย จ ศัพท์ ในสูตรว่า โท ธสฺส จ. (รู ๒๗), วิ. ทุกฺกฏํ กมฺมํ ทุกฺกฏกมฺมํ (กรรมที่ทำชั่ว ชื่อว่า ทุกฺกฏกมฺม) วิ. ทุกฺกฏกมฺมํ กาตุํ สีลํ ยสฺสาติ วา, ทุกฺกฏกมฺมํ กโรติ สีเลนาติ ทุกฺกฏการี (ทุกฺกฏกมฺมการี คือ ผู้มีปกติทำกรรมที่ชั่ว หรือ ผู้ทำกรรมที่ชั่วโดยปกติ) ทุกฺกฏกมฺม+กร-กรเณ+ณี+สิ 

ปาปโก: (คนบาป, คนชั่ว, คนลามก) ปาปก+สิ

พาลมานุโช: (คนพาล, คนโง่) พาล+มานุช > พาลมานุช+สิ

คิดชั่ว คือ ทุจินติตะ, 

พูดชั่ว คือ ทุพภาสิตะ

ทำชั่ว คือ ทุกกฏกัมมะ

คนชอบคิดชั่ว เรียก ทุจินติตจินตี

คนชอบพูดชั่ว เรียก ทุพภาสิตภาสี

คนชอบทำชั่ว เรียก ทุกกฏกัมมการี

..……