๒๒๘. อย่าไปยุ่งกับคนพาล

๒๒๘. อย่าไปยุ่งกับคนพาล

น ฐาตพฺพํ น คนฺตพฺพํ, ทุชฺชเนน สมํ กฺวจิ;

ทุชฺชโน หิ ทุกฺขํ เทติ, น โส สุขํ กทาจิปิฯ

"บุคคลไม่ควรยืน ไม่ควรไป,

กับคนพาลเป็นประจำหรือบางคราว;

เพราะว่า คนพาลย่อมให้ความทุกข์,

และไม่เคยให้ความสุขแม้ในกาลไหนๆ “

(กวิทัปปณนีติ หมวดคนพาล ๒๒๘)

..

ศัพท์น่ารู้ :

น: (ไม่, หามิได้) นิบาต

ฐาตพฺพํ: (พึงยืน) ฐา+ตพฺพ > ฐาตพฺพ+สิ 

น: (ไม่, หามิได้) นิบาต 

คนฺตพฺพํ: (พึงไป, พึงเดิน) คมุ+ตพฺพ > คนฺตพฺพ+สิ 

ทุชฺชเนน: (ด้วยคนพาล, ทุรชน) ทุชฺชน+นา 

สมํ: (เสมอ, ประจำ, ปกติ) สม+อํ 

กฺวจิ: (บ้าง, บางครั้ง, บางคราว) กึ+ว+จิ

ทุชฺชโน: หิ: (จริงอยู่, สมจริง, จริงอย่างนั้น, แท้จริง, เพราะว่า) นิบาต

ทุกฺขํ: (ซึ่งทุกข์, ความลำบาก, ทนได้ยาก) ทุกฺข+อํ 

เทติ: (ให้, ถวาย) ทา+อ+ติ ภูวาทิคณะ กัตตุวาจก

น: (ไม่, หามิได้) นิบาตบอกปฏิเสธ 

โส: (นั้น) ต+สิ สัพพนาม 

สุขํ: (ซึ่งความสุข, สบาย) สุข+อํ 

กทาจิปิ: (แม้ในการบางคราว, แม้ในเวลาไหนๆ) กทาจิ+อปิ 

กฺวจิ แปลว่า บ้าง, บางอย่าง, บางสิ่ง, บางครั้ง, บางที่

มาจาก กึ+ว+จิ

ลง ว ปัจจัยหลัง กึ ในอรรถสัตตมีวิภัตติ ได้บ้าง ด้วยสูตรว่า กิสฺมา โว. (รู ๒๖๘)

แปลง กึ เป็น ก ด้วยสูตรว่า กิสฺส ก เว จ. (รู ๒๗๐) ก+ว

ลบ อ อักษรที่ ก อักษร ด้วยมหาสูตรว่า เตสุ วุทฺธิ ฯ. (รู ๓๗๐) กฺ+ว รวมเป็น กฺว แปลว่า ที่ไหน?, 

เช่นประโยคว่า กฺว คโตสิ ตฺวํ แปลว่า ท่านไปในสถานที่ไหน?

..