๒๓๓. คนอื่นที่เหมือนญาติ

๒๓๓. คนอื่นที่เหมือนญาติ 

หิตกฺกโร ปโร พนฺธุ, พนฺธุปิ อหิโต ปโร;

อหิโต เทหโช พฺยาธิ, หิตํ อรญฺญโมสธํฯ

"คนอื่น หากทำประโยชน์ให้ ก็เป็นเหมือนญาติ,

แม้เป็นญาติ ไม่ทำประโยชน์ต่อกัน ก็เป็นดุจคนอื่น,

โรคาพยาธิ เกิดจากร่างกายแท้ๆ หามีประโยชน์ไม่,

ส่วนยาเกิดในป่า กลับมีประโยชน์รักษาโรคได้.“

(กวิทปฺปณนีติ ๒๓๓, โลกนีติ ๗๙, ธมฺมนีติ ๑๑๐)

ศัพท์น่ารู้ :

หิตกฺกโร: (ผู้ทำประโยชน์เกื้อกูล) หิตกฺกร+สิ วิ. หิตํ กโรตีติ หิตกฺกโร (ผู้ทำประโยชน์เกื้อกูล ชื่อว่า หิตกฺกร) มาจาก หิต+กร+อ (หิตสัททูปปท+กร ธาตุ+อ ปัจจัย) เป็นกัตตุรูป กัตตุสาธนะ หรือเป็นทุติยาตัปปุริสสมาส ก็ได้, ลง อ ปัจจัยด้วยสูตรว่า สพฺพโตณฺวุตฺวาวี วา (รู ๕๖๘)

ปโร: (ผู้อื่น, คนอื่น) ปร+สิ สัพพนาม 

พนฺธุ: (พวกพ้อง, เผ่าพันธุ์, ญาติ) พนฺธุ+สิ

พนฺธุปิ: (แม้ญาติ, พ้องพ้อง, พี่น้อง, ญาติ) พนฺธุ+อปิ 

อหิโต: (ผู้ไม่เกื้อกูล, ไม่มีประโยชน์) อหิต+สิ 

ปโร: (ผู้อื่น, คนอื่น) ปร+สิ สัพพนาม

อหิโต: (ผู้ไม่เกื้อกูล, ไม่มีประโยชน์) อหิต+สิ

เทหโช: (เกิดจากร่างกาย) เทหช+สิ 

พฺยาธิ: (ความเจ็บป่วย, พยาธิ) พฺยาธิ+สิ

หิตํ: (มีประโยชน์, เกื้อกูลให้) หิต+สิ 

อรญฺญโมสธํ: (โอสถที่เกิดในป่า, ยาที่เก็บมาจากป่า) อรญฺญโมสธ+สิ, อรญฺญ (ป่า, ดง) นป., โอสธ (ยา, โอสถ) นป.

ส่วนในธัมมนีติ (ธมฺมนีติ ๑๑๐) มีข้อความคล้ายกันดังนี้ 

หิตกาโร ปโร พนฺธุ, 

พนฺธูปิ อหิโต ปโร;

อหิโต เทหโช พฺยาธิ, 

หิตมารญฺญโมสธํฯ

..