๒๓๔. หน้าไหว้ หลังหลอก

 

๒๓๔. หน้าไหว้ หลังหลอก 

ปโรกฺเข กิจฺจหนฺตารํ, ปจฺจกฺเข ปิยวาทินํ;

วชฺชเย ตาทิสํ มิตฺตํ, วิสกุมฺภํ ปโยมุขํฯ

"มิตรที่มักนินทาในที่ลับหลัง,

เพื่อนที่ชอบพูดดีในที่ต่อหน้า;

มิตรเช่นนั้นบุคคลควรเว้นเสียเถิด,

ดุจบุคคลเว้นหม้อน้ำนมผสมยาพิษ.“

(กวิทปฺปณนีติ ๒๓๔, โลกนีติ ๘๐, ธมฺมนีติ ๙๐, จาณกฺยนีติ ๑๘)

ศัพท์น่ารู้ :

ปโรกฺเข: (ในที่ลับหลัง) ปโรกฺข+สฺมึ 

กิจฺจหนฺตารํ: (ผู้กำจัดกิจ, ผู้ทำลายการงาน) กิจฺจหนฺตุ+อํ แปลงที่สุดของ หนฺตุ เป็น อาร ด้วยสูตรว่า อญฺเญสฺวารตฺตํ. (รู ๑๕๙) 

ปจฺจกฺเข: (ในที่ต่อหน้า) ปจฺจกฺข+สฺมึ 

ปิยวาทินํ: (ผู้มีปกติกล่าวคำไพเราะ, คนกล่าวคำน่ารักเป็นปกติ) ปิยวาที+อํ แปลง อํ เป็น นํ ได้บ้าง ด้วยสูตรว่า นํ ฌโต กตรสฺสา. (รู ๑๕๓)

วชฺชเย: (พึงเว้น, ควรหลีกเว้น) วชฺช+ณย+เอยฺย จุราทิคณะ กัตตุวาจก

ตาทิสํ:  (ผู้เช่นนั้น) ตาทิส+อํ 

มิตฺตํ: (มิตร, เพื่อน, เกลอ) มิตฺต+อํ

วิสกุมฺภํ: (หม้อยาพิษ, หม้อมีพิษ) วิสกุมฺภ+อํ 

ปโยมุขํ: (ทีด้านหน้ามีน้ำนม) ปโยมุข+อํ,  ศัพท์นี้ง่ายมาก แต่ค่อนข้างแปลยากครับ ?

ในโลกนีติ (โลกนีติ ๘๐) มีข้อความต่างกันในครึ่งคาถาหลังดังนี้

ปโรกฺเข คุณหนฺตารํ, 

ปจฺจกฺเข ปิยวาทินํ;

วชฺเชยฺย ตาทิสํ มิตฺตํ, 

วิสกุมฺเภ ยถา มธุํฯ

และในธัมมนีติ (ธมฺมนีติ ๙๐) มีข้อความในครึ่งคาถาหลังต่างกันอีกเล็กน้อย ดังนี้

ปโรกฺเข คุณหนฺตารํ, 

ปจฺจกฺเข ปิยภาณินํ;

ตาทิสํ โนปเสเวยฺย, 

วิสกุมฺภํ ปโลภิตํฯ

..

กวิทัปปณนีติ พาลทุชชนกัณฑ์ คาถา ๒๓๔, หน้าไหว้ หลังหลอก

อีกสำนวนแปลหนึ่งที่เคยแปลไว้ครั้งแรกในโลกนีติ ดังนี้คือ

“ลับหลังนินทาหั่นคุณจนป่นปี้,

ต่อหน้าพูดจาดี ทำทีเป็นปากหวาน,

เว้นเสียเถิดเพื่อนเช่นนี้อย่าคบให้เสียการ,

ดุจคนเว้นน้ำหวานเจือยาพิษในโถยา.“

แปลพอเป็นแนวทางเท่านั้น ท่านผู้รู้และนักศึกษาสามารถนำไปดัดแปลงแต่งเติมได้ตามอัธยาศัยเถิด.

..