๒๒๙. คนพาลย่อมติดขัด

๒๒๙. คนพาลย่อมติดขัด

อพทฺธา ตตฺถ พชฺฌนฺติ, ยตฺถ พาลา ปภาสเร;

พทฺธาปิ ตตฺถ มุจฺจนฺติ, ยตฺถ ธีรา ปภาสเรฯ

"พวกคนพาลสนทนากัน ณ ที่ใด,

ณ ที่นั้น คนไม่ติดขัด ก็พลอยดิดขัด;

ส่วนนักปราชญ์ สนทนากัน ณ ที่ใด,

ณ ที่นั้น คนที่แม้ติดขัด ก็พลอยหลุดพ้น.“

(กวิทัปปณนีติ หมวดคนพาล ๒๒๙)

..

ศัพท์น่ารู้ :

อพทฺธา: (ไม่ติดขัด, ไม่ขัดข้อง) อพทฺธ+โย

ตตฺถ: (ในที่นั้น) ต+ถ อสทิสเทฺวภาวะ (ซ้อน ตฺ) ต สัพพนาม ส่วน ถ ปัจจัยเรียกเต็มว่า "วิภัตติปปัจจัย" หมายถึง การใช้ปัจจัยแทนวิภัตตินาม ในที่นี้ใช้ ถ ปัจจัยแทนสัตตมีวิภัตติ จึงแปลว่า "ใน..“ เป็นต้น.

พชฺฌนฺติ: (ย่อมติดขัด, ย่อมขัดข้อง) √พธ+ย+อนฺติ ทิวาทิคณะ กัตตุวาจก

ยตฺถ: (ในที่ใด) สัพพนาม 

พาลา: (คนพาล, คนชั่ว ท.) พาล+โย 

ปภาสเร: (ส่องแสง, สว่าง, กล่าว, ประกาศ) ป+√ภาส+อ+อนฺติ ภูวาทิคณะ กัตตุวาจก แปลง อนฺติ เป็น เร ได้บ้าง ด้วยมหาสูตรว่า กฺวจิ ธาตุ ฯ. (รู ๔๘๘)

พทฺธาปิ: (แม้ติดขัด, แมัขัดข้อง) พทฺธา+อปิ 

ตตฺถ: (ในที่นั้น) ต+ถ 

มุจฺจนฺติ: (ย่อมพ้น, ย่อมหลุด, ย่อมรอด) √มุจ+ย+ติ ทิวาทิคณะ กัตตุวาจก

ยตฺถ: (ในที่ใด) ย+ถ 

ธีรา: (นักปราชญ์, ผู้มีปัญญา ท.) 

ปภาสเร (ส่องแสง, สว่าง, กล่าว, ประกาศ) ป+ภาส+อ+อนฺติ

..