๒๔๘.๒ ควรคบกัลยาณมิตร

๒๔๘.๒ ควรคบกัลยาณมิตร

ยมฺหิ เอตานิ ฐานานิ, สํวิชฺชนฺติธ ปุคฺคเล;

โส มิตฺโต มิตฺตกาเมน, อตฺถกามานุกมฺปโต;

อปิ นาสิยมาเนน, ภชิตพฺโพ ตถาวิโธฯ

"ฐานะเหล่านี้มีอยู่ในผู้ใด ผู้นั้นเป็นมิตรแท้ 

มุ่งอนุเคราะห์แต่สิ่งที่เป็นประโยชน์ ผู้ประสงค์

จะคบมิตร แม้จะถูกขับไล่ ก็ควรคบมิตรเช่นนั้น."

(กวิทปฺปณนีติ ๒๔๘.๒, องฺ. สตฺตก. ๒๓/๓๔)

ศัพท์น่ารู้ :

ค)

ยมฺหิ: (ใด) ย+สฺมึ สัพพนาม 

เอตานิ: (เหล่านี้) เอต+โย  สัพพนาม

ฐานานิ: (ฐานะ, คุณสมบัติ) ฐาน+โย นป. 

สํวิชฺชนฺติธ: ตัดบทเป็น สํวิชฺชนฺติ+อิธ (มีอยู่ในโลกนี้) สํ+วิท+ย+อนฺติ ทิวาทิคณะ กัตตวาจก 

ปุคฺคเล: (ในบุคคล) ปุคฺคล+สฺมึ

 

โส: (นั้น) ต+สิ สัพพนาม 

มิตฺโต: (มิตร, เพื่อน, เกลอ) มิตฺต+สิ ป. 

มิตฺตกาเมน: (ผู้ใคร่-, ต้องการเป็นเพื่อน) มิตฺตกาม+นา 

อตฺถกามานุกมฺปโต: (ผู้ประสงค์ประโยชน์และต้อนการอนุเคราะห์, ผู้ประสงค์มุ่งอนุเคราะห์แต่สิ่งที่เป็นประโยชน์) อตฺถกามานุกมฺปต+สิ  มาจาก อตฺถ+กาม+อนุกมฺปต (อนุกมฺปก)

อปิ: (แม้)  นิบาต หรือ อุปสัค ก็ว่า 

นาสิยมาเนน: (ถูกขับไล่อยู่, ถูกให้เสียหายอยู่) นาสิยมาน+นา

ภชิตพฺโพ: (ควรคบ, พึงคบหา) ภชิตพฺพ+สิ 

ตถาวิโธ: (ผู้เช่นนั้น, ผู้อย่างนั้น) ตถาวิธ+สิ

——