๑๐๔. แม่น้ำ ป่าไม้ และผู้หญิง

๑๐๔. แม่น้ำ ป่าไม้ และผู้หญิง

สพฺพา นที วงฺกนที, สพฺเพ กฎฺฐมยา วนา;

สพฺพิตฺถิโย กเร ปาปํ, ลภมาเน นิวาตเกฯ

„แม่น้ำทุกสาย ล้วนคดเคี้ยว

ป่าไม่ทุกป่า ล้วนมีตนไม้

เมื่อได้โอกาสในที่ลับตา

ผู้หญิงทุกคน ย่อมทำกรรมอันลามก.“

(โลกนีติ หมวดหญิง คาถาที่ ๑๐๔, กวิทัปปณนีติ ๒๙๗)

..

ศัพท์น่ารู้ :

ขอแปลยกศัพท์คร่าว ๆ พอเป็นตัวอย่างแก่นักศึกษาใหม่.

๑.) สพฺพา นที วงฺกนที, 

นที อ. แม่น้ำ ท. สพฺพา ทั้งปวง วงฺกนที เป็นแม่น้ำที่คด (โหนฺติ) ย่อมเป็น.

๒.) สพฺเพ กฎฺฐมยา วนา;

วนา อ. ป่า ท. สพฺเพ ทั้งปวง กฏฺฐมยา เป็นป่าที่สำเร็จแล้วด้วยไม้ (โหนฺติ) ย่อมเป็น.

๓.) สพฺพิตฺถิโย กเร ปาปํ,  ลภมาเน นิวาตเก.

นิวาตเก ครั้นเมื่อที่อับลม (ที่ลับ) (อตฺตนา) อันตน ลภมาเน ได้อยู่, สพฺพา อิตฺถิโย อ. หญิง ท. ทั้งปวง กเร (กโรนฺติ)  ย่อมกระทำ ปาปํ ซึ่งบาป.

สพฺพา (ทั้งปวง, ทั้งหมด, ทั้งสิ้น) สพฺพ+โย, อิตถีลิงค์

นที (แม่น้ำ) นที+โย, 

วงฺกนที (แม่น้ำคด) วงฺก (คด, งอ) + นที (แม่น้ำ) > วงฺกนที+โย,​ ในกวิทัปปณนีติ เป็น วงฺกคตี (ไปคด)

สพฺเพ (ทั้งปวง, ทั้งหมด, ทั้งสิ้น) สพฺพ+โย, ปุงลิงค์

กฎฺฐมยา (สำเร็จจากไม้, แล้วด้วยไม้ฟืน) กฏฺฐ (ไม้, ฟืน) + มย (สำเร็จ, ทำจาก, ผลิตจาก) ปัจจัยในตัทธิต >  กฏฺฐมย+โย

วนา (ป่า, พนา, วัน) วน+โย, ธรรมศัพท์นี้ เป็น นป. แต่ในที่นี้ดูเหมือนจะใช้เป็นปุงลิงค์.

สพฺพิตฺถิโย (หญิงทั้งปวง, สตรึทั้งสิ้น) สพฺพ+อิตฺถี > สพฺพิตฺถี+โย

กเร (กระทำ) √กร+โอ+อนฺติ ตนาทิ. กัตตุ. (เดาเอานะครับ, คิดว่า คงจะเป็นวิภัตติวิปลาส, ขอฝากท่านผู้รู้ช่วยพิจารณาครับ) 

ปาปํ (ปาป) ปาป+อํ

ลภมาเน (ได้อยู่) ลภ+มาน ปัจจัยในกิตก์ > ลภมาน+สฺมึ 

นิวาตเก (ที่อับลม,​ ที่ไม่มีลม, ที่ลับ) นิวาตก+สฺมึ.

..