๕๘. ควรเลือกครูก่อนเรียน

๔. สุตกถา - แถลงความรู้

๕๘. ควรเลือกครูก่อนเรียน

นิปุเณ สุตเมเสยฺย, วิจินิตฺวา สุตตฺถิโก;  

ภตฺตํ หุกฺขลิยํ ปกฺกํ, ภาชเนปิ ตถา ภเว.

ผู้ปรารถนาความรู้ ใคร่ครวญแล้ว

พึงแสวงหาความรู้ในครูผู้ละเอียดอ่อน

อาหารที่สุกแล้วในหม้อ ฉันใด

แม้อยู่ในภาชนะก็พึงเป็น ฉันนั้น.

(ธรรมนีติ สุตกถา ๕๘, มหารหนีติ ๔๐, กวิทัปปณนีติ ๗๙)

--

ศัพท์น่ารู้ :

นิปุเณ (ความละเอียด, ละเอียดอ่อน) นิปุณ+สฺมึ 

สุตเมเสยฺย ตัดบทเป็น สุตํ+เอเสยฺย (แสวงหาความรู้), สุตํ (ความรู้, สูตร) สุต+อํ; เอเสยฺย (แสวงหา, เสาะหา) √เอส+อ+เอยฺย ภูวาทิ. กัตตุ.

วิจินิตฺวา (วินิจฉัยแล้ว, ใคร่ครวญ, ไตร่ตรอง) 

สุตตฺถิโก (ผู้ต้องการด้วยสูตร, ผู้ปรารถนาความรู้) สุต+อตฺถิก (อตฺถ+อิก) > สุตตฺถิก+สิ

ภตฺตํ (ภัตต์, อาหาร) ภตฺต+สิ 

หุกฺขลิยํ, อุกฺขลิยํ (ในหม้อข้าว, หม้อหุงข้าว, หม้อหุงต้ม) อุกฺขลิ+สฺมึ, หุกฺขลิยํ = ห อาคม

ปกฺกํ (สุกแล้ว, หุง, ต้ม, แกงแล้ว) ปกฺก+สิ 

ภาชเนปิ (แม้ในภาชนะ) ภาชเน+อปิ

ตถา (เหมือนกัน, เหมือนอย่างนั้น) นิบาตบท 

ภเว (พึงเป็น, พึงมี) √ภู+อ+เอยฺย ภูวาทิ. กัตตุ.

--

หมายเหตุ: ในคาถานี้ได้แก้ไข ๒ แห่งด้วยกัน เพื่อให้ตรงกับอีกสองคัมภีร์ที่พบ ซึ่งถือว่ามีข้อความถูกต้องและดีกว่า คือ : 

๑) ในบาทคาถาแรก เดิมเป็น นิปุเณ สุหเมเสยฺย แก้ใหม่เป็น นิปุเณ สุตเมเสยฺย. จาก สุหํ เป็น สุตํ

๒) ในบาทคาถาที่ ๓ เดิมเป็น สตฺตํ หุกฺขลิยํ ปกฺกํ แก้ใหม่เป็น ภตฺตํ หุกฺขลิยํ ปกฺกํ. จาก สตฺตํ เป็น ภตฺตํ

--

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ผู้ต้องการความรู้ ใคร่ครวญแล้ว 

พึงแสดงความรู้ในครูผู้ถี่ถ้วน 

ธรรมดาข้าวอันสุกในหม้อ แม้ 

(ตักใส่) ในภาชนะก็คงเป็นอย่างนั้น.

--

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้...

ผู้ต้องการความรู้ใคร่คววญแล้ว

พึงแสวงหาความรู้ในครู่ผู้ถี่ถ้วน

ธรรมดาข้าวสุกในหม้อ

แม้ตักใส่ภาชนะก็คงเป็นอย่างนั้น.

--