๑๙๘. กินอย่างไรให้แข็งแรง

๑๙๘. กินอย่างไรให้แข็งแรง

ภุตฺวา นิสีทนํ ถูลํ, ติฎฺฐนฺโต พลวฑฺฒโน;

อายุมา จงฺกโม สิยา, ธาวนฺโต โรควชฺชิโต.

กินอิ่มแล้วนั่งทำให้อ้วน

กินแล้วยืน จะเจริญกำลัง

กินแล้วเดิน จะเป็นผู้มีอายุยืน

กินแล้ววิ่ง จะปราศจากโรคภัย.

(ธรรมนีติ กตกถา ๑๙๘)

--

ศัพท์น่ารู้ :

ภุตฺวา (กินแล้ว) √ภุช+ตฺวา > ภุตฺวา+สิ 

นิสีทนํ (นั่ง, การนั่ง, พักผ่อน) นิ+√สท(สีท)+ยุ > นิสีทน+สิ

ถูลํ (อ้วน, หนา) ถูล+อํ (+สิ ?) 

ติฎฺฐนฺโต (ยืน, ดำรง, ตั้งอยู่) √ฐา+อ+อนฺต > ติฏฺฐนฺต+สิ

พลวฑฺฒโน (ผู้เจริญด้วยกำลัง) พล+วฑฺฒน > พลวฑฺฒน+สิ

อายุมา (มีอายุ,​ อายุยืน) อายุ+มนฺตุ > อายุมนฺตุ+สิ เป็นตัทธิต

จงฺกโม (เดิน,​ จงกรม) จงฺกม+สิ

สิยา (พึงเป็น) √อส+อ+เอยฺย ภูวาทิ. กัตตุ.

ธาวนฺโต (แล่นไป, วิ่ง) √ธาวุ+อ+อนฺต > ธาวนฺต+สิ

โรควชฺชิโต (เว้นจากโรค, ปราศจากโรค) โรค+วชฺชิต > โรควชฺชิต+สิ

--

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ (ธัมมนีติ) ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

บริโภคแล้วนั่งร่างกายอ้วน 

บริโภคแล้วยืนกำลังแข็งแรง 

บริโภคแล้วเดินอายุยืน 

บริโภคแล้ววิ่งโรคกระสายคลาย.

--

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้..

กินอิ่มแล้วนั่งจะอ้วน

อิ่มแล้วยืนจะมีกำลัง

อิ่มแล้วเดินอายุยืน

อิ่มแล้วค่อยวิ่งจะหายโรค.

----