ธัมมปทปาฬิ-แปล_๒๖/ ๑๐. ทัณฑวรรค

๑๐. ทณฺฑวคฺโค

คาถาธรรมบท ทัณฑวรรคที่ ๑๐

๑๒๙.

สพฺเพ ตสนฺติ ทณฺฑสฺส, สพฺเพ ภายนฺติ มจฺจุโน;


อตฺตานํ อุปมํ กตฺวา, น หเนยฺย น ฆาตเยฯ

ภิกษุทำตนให้เป็นอุปมาว่า สัตว์ทั้งปวงย่อม

สะดุ้งต่ออาชญาสัตว์ทั้งปวงย่อมกลัวต่อความตาย

แล้วไม่พึงฆ่าเอง ไม่พึงใช้ผู้อื่นให้ฆ่า. (๑๐:๑)

๑๓๐.

สพฺเพ ตสนฺติ ทณฺฑสฺส, สพฺเพสํ ชีวิตํ ปิยํ; 


อตฺตานํ อุปมํ กตฺวา, น หเนยฺย น ฆาตเยฯ

ภิกษุทำตนให้เป็นอุปมาว่า สัตว์ทั้งปวงย่อม

สะดุ้งต่ออาชญา ชีวิตเป็นที่รักของสัตว์ทั้งปวง

แล้วไม่พึงฆ่าเอง ไม่พึงใช้ผู้อื่นให้ฆ่า. (๑๐:๒)

๑๓๑.

สุขกามานิ ภูตานิ, โย ทณฺเฑน วิหึสติ;


อตฺตโน สุขเมสาโน, เปจฺจ โส น ลภเต สุขํฯ

ผู้ใดแสวงหาความสุขเพื่อตน ย่อมเบียดเบียน

สัตว์ทั้งหลายผู้ใคร่ความสุขด้วยอาชญา

ผู้นั้นย่อมไม่ได้ความสุขในโลกหน้า. (๑๐:๓)

๑๓๒.

สุขกามานิ ภูตานิ, โย ทณฺเฑน น หึสติ;


อตฺตโน สุขเมสาโน, เปจฺจ โส ลภเต สุขํฯ

ผู้ใดแสวงหาความสุขเพื่อตน ย่อมไม่เบียดเบียน

สัตว์ทั้งหลายผู้ใคร่ความสุข ด้วยอาชญา

ผู้นั้นย่อมได้ความสุขในโลกหน้า. (๑๐:๔)

๑๓๓.

มาโวจ ผรุสํ กญฺจิ, วุตฺตา ปฏิวเทยฺยุ ตํ;


ทุกฺขา หิ สารมฺภกถา, ปฏิทณฺฑา ผุเสยฺยุ ตํฯ

ท่านอย่าได้กล่าวคำหยาบกะใครๆ

ผู้ที่ท่านกล่าวแล้วพึงกล่าวตอบท่าน

เพราะว่าถ้อยคำแข่งดีให้เกิดทุกข์

อาชญาตอบพึงถูกต้องท่าน. (๑๐:๕)

๑๓๔.

สเจ เนเรสิ อตฺตานํ, กํโส อุปหโต ยถา;


เอส ปตฺโตสิ นิพฺพานํ, สารมฺโภ เต น วิชฺชติฯ

ถ้าท่านไม่ยังตนให้หวั่นไหวดุจกังสดาลถูกขจัดแล้ว

ท่านนี้ จะเป็นผู้ถึงนิพพาน ความแข็งดีย่อมไม่มีแก่ท่าน. (๑๐:๖)

๑๓๕.

ยถา ทณฺเฑน โคปาโล, คาโว ปาเชติ โคจรํ;


เอวํ ชรา จ มจฺจุ จ, อายุํ ปาเชนฺติ ปาณินํฯ

นายโคบาลย่อมต้อนฝูงโคไปสู่ที่หากิน ด้วยท่อนไม้ฉันใด

ความแก่และความตายย่อมต้อนอายุของสัตว์ทั้งหลายไป ฉันนั้น. (๑๐:๗)

๑๓๖.

อถ ปาปานิ กมฺมานิ, กรํ พาโล น พุชฺฌติ;
 

เสหิ กมฺเมหิ ทุมฺเมโธ, อคฺคิทฑฺโฒว ตปฺปติฯ

คนพาลผู้ไร้ปัญญาทำกรรมอันลามกอยู่ ย่อมไม่รู้สึก

ภายหลังย่อมเดือดร้อนเพราะกรรมของตนเอง

เหมือนบุคคลถูกไฟไหม้ ฉะนั้น. (๑๐:๘)

๑๓๗.

โย ทณฺเฑน อทณฺเฑสุ, อปฺปทุฏฺเฐสุ ทุสฺสติ;


ทสนฺนมญฺญตรํ ฐานํ, ขิปฺปเมว นิคจฺฉติฯ

ผู้ใดย่อมประทุษร้ายในพระขีณาสพผู้ไม่มีอาชญา

ผู้ไม่ประทุษร้าย ด้วยอาชญา ผู้นั้นย่อมเข้าถึงเหตุ

แห่งทุกข์ ๑๐ อย่าง อย่างใดอย่างหนึ่งพลันทีเดียว. (๑๐:๙)

๑๓๘.

เวทนํ ผรุสํ ชานึ, สรีรสฺส จ เภทนํ;


ครุกํ วาปิ อาพาธํ, จิตฺตกฺเขปํ ว ปาปุเณฯ

คือเวทนาหยาบช้า ความเสื่อมทรัพย์

ความแตกแห่งสรีระอาพาธหนัก ความฟุ้งซ่านแห่งจิต. (๑๐:๑๐)

๑๓๙.

ราชโต วา อุปสคฺคํ, อพฺภกฺขานํ ว ทารุณํ;
 

ปริกฺขยํ ว ญาตีนํ, โภคานํ ว ปภงฺคุณํฯ

ความขัดข้องแต่พระราชาการกล่าวตู่อันร้ายแรง

ความสิ้นญาติ ความย่อยยับแห่งโภคะทั้งหลาย. (๑๐:๑๑

๑๔๐.

อถ วาสฺส อคารานิ, อคฺคิ ฑหติ ปาวโก;


กายสฺส เภทา ทุปฺปญฺโญ, นิรยํ โส อุปปชฺชติฯ

หรือไฟย่อมไหม้เรือนของเขา เมื่อตายไป

เขาผู้ไร้ปัญญา ย่อมเข้าถึงนรก. (๑๐:๑๒)

๑๔๑.

น นคฺคจริยา น ชฏา น ปงฺกา,

นานาสกา ตณฺฑิลสายิกา วา;


รโชชลฺลํ อุกฺกุฏิกปฺปธานํ,

โสเธนฺติ มจฺจํ อวิติณฺณกงฺขํฯ

ความประพฤติเปลือย การทรงชฎาการนอนที่เปือกตม

การไม่กินข้าว หรือการนอนเหนือแผ่นดิน ความคลุกคลีด้วยธุลี

ความเพียรอันปรารภด้วยความเป็นคนกระโหย่ง

ยังสัตว์มีความสงสัยอันข้ามไม่ได้แล้วให้หมดจดไม่ได้. (๑๐:๑๓)

๑๔๒.

อลงฺกโต เจปิ สมํ จเรยฺย,

สนฺโต ทนฺโต นิยโต พฺรหฺมจารี;


สพฺเพสุ ภูเตสุ นิธาย ทณฺฑํ,

โส พฺราหฺมโณ โส สมโณ ส ภิกฺขุฯ

ถ้าแม้บุคคลผู้ประดับแล้ว เป็นผู้สงบ ฝึกแล้วเที่ยงแล้ว

เป็นผู้ประพฤติธรรมอันประเสริฐ วางอาชญาในสัตว์ทุกจำพวก

แล้วพึงประพฤติสม่ำเสมอไซร้ บุคคลนั้น ชื่อว่าเป็นพราหมณ์

บุคคลนั้นชื่อว่าเป็นสมณะ บุคคลนั้น ชื่อว่าเป็นภิกษุ. (๑๐:๑๔)

๑๔๓.

หิรินิเสโธ ปุริโส, โกจิ โลกสฺมิ วิชฺชติ;


โย นิทฺทํ อปโพเธติ, อสฺโส ภทฺโร กสามิวฯ

บุรุษผู้เกียดกันอกุศลวิตกด้วยหิริ มีอยู่ในโลกน้อยคน

บุรุษผู้บรรเทาความหลับตื่นอยู่ ดุจม้าที่เจริญหลบแส้ หาได้ยาก. (๑๐:๑๕)

๑๔๔.

อสฺโส ยถา ภทฺโร กสานิวิฏฺโฐ,

อาตาปิโน สํเวคิโน ภวาถ;


สทฺธาย สีเลน จ วิริเยน จ,

สมาธินา ธมฺมวินิจฺฉเยน จ;


สมฺปนฺนวิชฺชาจรณา ปติสฺสตา,

ปหสฺสถ ทุกฺขมิทํ อนปฺปกํฯ

ม้าที่เจริญถูกนายสารถีเฆี่ยนด้วยแส้ย่อมทำความเพียร ฉันใด

เธอทั้งหลายจงเป็นผู้มีความเพียรมีความสังเวช ฉันนั้นเถิด

เธอทั้งหลายเป็นผู้ประกอบด้วยศรัทธา ศีล วิริยะ 
สมาธิ และการวินิจฉัยธรรม

เป็นผู้มีวิชชาและจรณะอันสมบูรณ์ เป็นผู้มีสติ

จักละทุกข์มีประมาณไม่น้อยนี้เสียได้. (๑๐:๑๖)

๑๔๕.

อุทกํ หิ นยนฺติ เนตฺติกา,

อุสุการา นมยนฺติ เตชนํ;


ทารุํ นมยนฺติ ตจฺฉกา,

อตฺตานํ ทมยนฺติ สุพฺพตาฯ

 

ทณฺฑวคฺโค ทสโม นิฏฺฐิโตฯ

ก็พวกใช้น้ำย่อมไขน้ำไป

พวกช่างศรย่อมดัดลูกศร

พวกช่างถากย่อมถากไม้

ผู้มีวัตรอันงามย่อมฝึกตน. (๑๐:๑๗)

จบทัณฑวรรคที่ ๑๐