ธัมมปทปาฬิ-แปล ๑๘. มลวรรค

๑๘. มลวคฺโค

คาถาธรรมบท มลวรรคที่ ๑๘

๑.โคฆาตกปุตฺตวตฺถุ.(๑๘๒)

๒๓๕.

ปณฺฑุปลาโสวทานิสิ; ยมปุริสาปิ จ เต อุปฏฺฐิตา;


อุยฺโยคมุเข จ ติฏฺฐสิ; ปาเถยฺยมฺปิ จ เต น วิชฺชติฯ

บัดนี้ท่านเป็นดุจใบไม้เหลือง

อนึ่งแม้บุรุษของพระยายมก็ปรากฏแก่ท่านแล้ว

ท่านตั้งอยู่ในปากแห่งความเสื่อม

อนึ่งเสบียงเดินทางของท่านก็ยังไม่มี. (๑๘:๑)

๒๓๖.

โส กโรหิ ทีปมตฺตโน; ขิปฺปํ วายม ปณฺฑิโต ภว;


นิทฺธนฺตมโล อนงฺคโณ; ทิพฺพํ อริยภูมึ อุเปหิสิฯ

ท่านจงทำที่พึงแก่ตน จงรีบพยายาม จงเป็นบัณฑิต

ท่านเป็นผู้มีมลทินอันขจัดแล้ว ไม่มีกิเลสเครื่องยียวน

จักถึงอริยภูมิอันเป็นทิพย์. (๑๘:๒)

๒๓๗.

อุปนีตวโย ว ทานิสิ; สมฺปยาโตสิ ยมสฺส สนฺติกํ;


วาโสปิ จ เต นตฺถิ อนฺตรา; ปาเถยฺยมฺปิ จ เต น วิชฺชติฯ

บัดนี้ท่านเป็นผู้มีวัยอันชรานำเข้าไปแล้ว

เตรียมจะไปยังสำนักของพระยายม

อนึ่งที่พักในระหว่างของท่านก็ยังไม่มี

และเสบียงเดินทางของท่านก็ยังไม่มี. (๑๘:๓)

๒๓๘.

โส กโรหิ ทีปมตฺตโน, ขิปฺปํ วายม ปณฺฑิโต ภว;


นิทฺธนฺตมโล อนงฺคโณ, น ปุน ชาติชรํ อุเปหิสิฯ

ท่านจงทำที่พึ่งแก่ตน จงรีบพยายาม จงเป็นบัณฑิต

ท่านเป็นผู้มีมลทินอันขจัดแล้ว ไม่มีกิเลสเครื่องยียวน

จักไม่เข้าถึงชาติและชราอีก. (๑๘:๔)

๒.อญฺญตรพฺราหฺมณวตฺถุ.(๑๘๓)

๒๓๙.

อนุปุพฺเพน เมธาวี, โถกํ โถกํ ขเณ ขเณ;


กมฺมาโร รชตสฺเสว, นิทฺธเม มลมตฺตโนฯ

นักปราชญ์ทำกุศลทีละน้อยๆ ในขณะๆ

พึงขจัดมลทินของตนออกได้โดยลำดับ

เหมือนช่างทองขจัดมลทินของทอง ฉะนั้น. (๑๘:๕)

๓.ติสฺสตฺเถรวตฺถุ.(๑๘๔)

๒๔๐.

อยสา ว มลํ สมุฏฺฐิตํ, ตทุฏฺฐาย ตเมว ขาทติ;


เอวํ อติโธนจารินํ, สานิ กมฺมานิ นยนฺติ ทุคฺคตึฯ

สนิมเกิดขึ้นแต่เหล็กเอง ครั้นเกิดขึ้นแต่เหล็กนั้นแล้ว

ย่อมกัดเหล็กนั้นแหละ ฉันใด กรรมของตนย่อมนำบุคคล

ผู้มักประพฤติล่วงปัญญาชื่อโธนา ไปสู่ทุคติ ฉันนั้น. (๑๘:๖)

๔.โลฬุทายิตฺเถรวตฺถุ.(๑๘๕)

๒๔๑.

อสชฺฌายมลา มนฺตา, อนุฏฺฐานมลา ฆรา;


มลํ วณฺณสฺส โกสชฺชํ, ปมาโท รกฺขโต มลํฯ

มนต์มีอันไม่ท่องบ่นเป็นมลทิน

เรือนมีการไม่หมั่นเป็นมลทิน

ความเกียจคร้านเป็นมลทินของผิวพรรณ

ความประมาทเป็นมลทินของผู้รักษา. (๑๘:๗)

๕.อญฺญตรกุลปุตฺตวตฺถุ.(๑๘๖)

๒๔๒.

มลิตฺถิยา ทุจฺจริตํ, มจฺเฉรํ ททโต มลํ;


มลา เว ปาปกา ธมฺมา, อสฺมึ โลเก ปรมฺหิ จฯ

ความประพฤติชั่วเป็นมลทินหญิง

ความตระหนี่เป็นมลทินของผู้ให้

ธรรมทั้งหลายที่ลามกเป็นมลทินแท้

ทั้งในโลกนี้ทั้งในโลกหน้า. (๑๘:๘)

๒๔๓.

ตโต มลา มลตรํ, อวิชฺชา ปรมํ มลํ;


เอตํ มลํ ปหตฺวาน, นิมฺมลา โหถ ภิกฺขโวฯ

เราจะบอกมลทินกว่ามลทินนั้น คือ

อวิชชาเป็นมลทินอย่างยิ่ง ดูกรภิกษุทั้งหลาย

เธอทั้งหลายละมลทินนี้เสียแล้ว

จงเป็นผู้ไม่มีมลทินเถิด. (๑๘:๙)

๖.จูฬสาริภิกฺขุวตฺถุ.(๑๘๗)

๒๔๔.

สุชีวํ อหิริเกน, กากสูเรน ธํสินา;


ปกฺขนฺทินา ปคพฺเภน, สงฺกิลิฏฺเฐน ชีวิตํฯ

บุคคลผู้ไม่มีหิริกล้าเพียงดังกา

มักขจัด มักแล่นไป ผู้คะนอง

เป็นผู้เศร้าหมองเป็นอยู่ง่าย. (๑๘:๑๐)

๒๔๕.

หิรีมตา จ ทุชฺชีวํ, นิจฺจํ สุจิคเวสินา;


อลีเนนาปคพฺเภน, สุทฺธาชีเวน ปสฺสตาฯ

ส่วนบุคคลผู้มีหิริ มีปกติแสวงหา

ความสะอาดเป็นนิตย์ ไม่หดหู่ ไม่คะนอง

มีอาชีวะหมดจดเห็นอยู่เป็นอยู่ยาก. (๑๘:๑๑)

๗.ปญฺจอุปาสกวตฺถุ.(๑๘๘)

๒๔๖.

โย ปาณมติมาเปติ, มุสาวาทญฺจ ภาสติ;


โลเก อทินฺนํ อาทิยติ, ปรทารญฺจ คจฺฉติฯ

นรชนใดย่อมล้างผลาญสัตว์มีชีวิต

ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของไม่ได้ให้ในโลก

คบหาภริยาคนอื่น กล่าวคำเท็จ- . (๑๘:๑๒)

๒๔๗.

สุราเมรยปานญฺจ, โย นโร อนุยุญฺชติ;


อิเธวเมโส โลกสฺมึ, มูลํ ขนติ อตฺตโนฯ

-และประกอบการดื่มสุราเมรัยเนืองๆ

นรชนนี้ย่อมขุดทรัพย์อันเป็นต้นทุน

ของตนในโลกนี้แล. (๑๘:๑๓)

๒๔๘.

เอวํ โภ ปุริส ชานาหิ, ปาปธมฺมา อสญฺญตา;


มา ตํ โลโภ อธมฺโม จ, จิรํ ทุกฺขาย รนฺธยุํฯ

ดูกรบุรุษผู้เจริญ ท่านจงรู้อย่างนี้ว่า

บาปธรรมทั้งหลายอันบุคคลไม่สำรวมแล้ว

ความโลภและสภาวะมิใช่ธรรม

อย่าพึงย่ำยีท่านเพื่อทุกข์สิ้นกาลนาน. (๑๘:๑๔)

๘.ติสฺสทหรวตฺถุ.(๑๘๙)

๒๔๙.

ททาติ เว ยถาสทฺธํ, ยถาปสาทนํ ชโน;


ตตฺถ โย มงฺกุโต โหติ, ปเรสํ ปานโภชเน;


น โส ทิวา วา รตฺตึ วา, สมาธึ อธิคจฺฉติฯ

ชนย่อมให้ตามศรัทธาตามความเลื่อมใสโดยแท้

บุคคลใดย่อมเป็นผู้เก้อเขินในเพราะน้ำและข้าว

ของชนเหล่าอื่นนั้น บุคคลนั้นย่อมไม่บรรลุสมาธิ

ในกลางวันหรือกลางคืน. (๑๘:๑๕)

๒๕๐.

ยสฺส เจตํ สมุจฺฉินฺนํ, มูลฆจฺฉํ สมูหตํ;


ส เว ทิวา วา รตฺตึ วา, สมาธึ อธิคจฺฉติฯ

ส่วนผู้ใดตัดความเป็นผู้เก้อเขินนี้ได้ขาด

ถอนขึ้นให้รากขาดแล้ว ผู้นั้นแลย่อม

บรรลุสมาธิ ในกลางวันหรือกลางคืน. (๑๘:๑๖)

๙.ปญฺจอุปาสกวตฺถุ.(๑๙๐)

๒๕๑.

นตฺถิ ราคสโม อคฺคิ, นตฺถิ โทสสโม คโห;


นตฺถิ โมหสมํ ชาลํ, นตฺถิ ตณฺหาสมา นทีฯ

ไฟเสมอด้วยราคะไม่มี ผู้จับเสมอด้วยโทสะไม่มี

ข่ายเสมอด้วยโมหะไม่มี แม่น้ำเสมอด้วยตัณหาไม่มี. (๑๘:๑๗)

๑๐.เมณฺฑกเสฏฺฐิวตฺถุ.(๑๙๑)

๒๕๒.

สุทสฺสํ วชฺชมญฺเญสํ, อตฺตโน ปน ทุทฺทสํ;


ปเรสํ หิ โส วชฺชานิ, โอปุนาติ ยถา ภุสํ;


อตฺตโน ปน ฉาเทติ, กลึว กิตวา สโฐฯ

โทษของผู้อื่นเห็นได้ง่าย ส่วนโทษของตนเห็นได้ยาก

เพราะว่าบุคคลนั้นย่อมโปรยโทษของคนอื่น ดุจบุคคลโปรยแกลบ

แต่ปกปิดโทษของตนไว้ เหมือนพรานนกปกปิดอัตภาพด้วยกิ่งไม้ ฉะนั้น. (๑๘:๑๘)

๑๑.อุชฺฌานสญฺญิตฺเถรวตฺถุ.(๑๙๒)

๒๕๓.

ปรวชฺชานุปสฺสิสฺส, นิจฺจํ อุชฺฌานสญฺญิโน;


อาสวา ตสฺส วฑฺฒนฺติ, อารา โส อาสวกฺขยาฯ

อาสวะทั้งหลายย่อมเจริญแก่บุคคลผู้ตามเพ่งโทษผู้อื่น

มีความสำคัญในการยกโทษเป็นนิตย์ บุคคลนั้นเป็น

ผู้ไกลจากความสิ้นอาสวะ. (๑๘:๑๙)

๑๒.สุภทฺทวตฺถุ.(๑๙๓)

๒๕๔.

อากาเสว ปทํ นตฺถิ, สมโณ นตฺถิ พาหิโร;


ปปญฺจาภิรตา ปชา, นิปฺปปญฺจา ตถาคตาฯ

สมณะภายนอกไม่มี ดังรอยเท้าไม่มีในอากาศ ฉะนั้น

หมู่สัตว์ยินดีแล้วในธรรมเครื่องยังสัตว์ให้เนิ่นช้า

พระตถาคตทั้งหลาย ไม่มีธรรมเครื่องยังสัตว์ให้เนิ่นช้า. (๑๘:๒๐)

๒๕๕.

อากาเสว ปทํ นตฺถิ, สมโณ นตฺถิ พาหิเร;


สงฺขารา สสฺสตา นตฺถิ, นตฺถิ พุทฺธานมิญฺชิตํฯ



มลวคฺโค อฏฺฐารสโม นิฏฺฐิโตฯ

สมณะภายนอกไม่มี ดังรอยเท้าไม่มีในอากาศ ฉะนั้น

สังขารทั้งหลายเที่ยงไม่มี กิเลสชาติเครื่องยังสัตว์ให้

หวั่นไหวไม่มีแก่พระพุทธเจ้า. (๑๘:๒๑)

จบมลวรรคที่๑๘