ปัญหาและเฉลย(วิชาวินัยบัญญัติ) นักธรรมชั้นโท ปี 2544

ปัญหาและเฉลยวิชาวินัยบัญญัติ นักธรรมชั้นโท

สอบในสนามหลวง

วันจันทร์ ที่ ๕ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๔

---------------------

๑. ๑.๑ พระวินัย แบ่งออกเป็นกี่อย่าง ? อะไรบ้าง ? ๑.๒ จะปฏิบัติพระวินัยอย่างไร จึงจะเรียกได้ว่า พอดีพองาม ? ตอบ: ๑.๑ แบ่งออกเป็น ๒ อย่างคือ อาทิพรหมจริยกาสิกขาบท ๑ อภิสมาจาร ๑ ๑.๒ ต้องปฏิบัติพระวินัยโดยสายกลาง คือไม่ถือเคร่งครัดอย่างงมงาย จนเป็นเหตุต้องทำตนให้เป็นคนลำบาก เพราะเหตุธรรมเนียมเล็ก ๆ น้อย ๆ อันขัดต่อกาลเทศะ และไม่สะเพร่ามักง่าย ละเลยต่อ ธรรมเนียมของภิกษุ จนถึงทำตนให้เป็นคนเลวทราม จึงจะเรียกได้ว่า พอดีพองาม ๒. ๒.๑ ภิกษุผู้ไม่เอื้อเฟื้อในอภิสมาจารมีโทษอย่างไรบ้าง ? ๒.๒ ภิกษุเปลือยกายด้วยอาการอย่างไรบ้าง ที่เป็นเหตุให้ต้องอาบัติและ ไม่ต้องอาบัติ ? ตอบ: ๒.๑ มีโทษปรับอาบัติถุลลัจจัยเป็นอย่างสูง แต่มีน้อย ส่วนมากปรับอาบัติทุกกฏเป็นพื้น ๒.๒ ถ้าเปลือยกายเป็นวัตรอย่างเดียรถีย์ ต้องอาบัติถุลลัจจัย ถ้าเปลือยกายทำกิจแก่กัน คือไหว้ รับไหว้ ทำบริกรรม ให้ของ รับของ เปลือยกายในเวลาฉันและดื่ม ต้องอาบัติทุกกฏ แต่ในเรือนไฟและในน้ำ ไม่ต้องอาบัติ ๓. ๓.๑ พระพุทธองค์ทรงอนุญาตผ้าสำหรับทำจีวรไว้กี่ชนิด ? อะไรบ้าง ? ๓.๒ วัสสิกสาฎกได้แก่ผ้าเช่นไร ? มีจำกัดประมาณ กว้าง ยาว ไว้อย่างไร ? ตอบ: ๓.๑ ทรงอนุญาตไว้ ๖ ชนิดคือ ๑) โขมะ ผ้าทำด้วยเปลือกไม้ ๒) กัปปาสิกะ ผ้าทำด้วยฝ้าย ๓) โกเสยยะ ผ้าทำด้วยไหม ๔) กัมพละ ผ้าทำด้วยขนสัตว์ ๕) สาณะ ผ้าทำด้วยเปลือกป่าน ๖) ภังคะ ผ้าทำด้วยของ ๕ อย่างนั้น แต่อย่างใดอย่างหนึ่งปนกัน ๓.๒ ได้แก่ผ้าอาบน้ำฝน มีจำกัดประมาณยาว ๖ คืบ กว้าง ๒ คืบครึ่ง แห่งคืบพระสุคต ๔. ๔.๑ อาจารย์ทางพระวินัยตามนัยอรรถกถามีเท่าไร ? อะไรบ้าง ? ๔.๒ อาจารย์เหล่านั้นทำหน้าที่ต่างกันอย่างไร ? ตอบ: ๔.๑ มี ๔ คือ ปัพพชาจารย์ ๑ อุปสัมปทาจารย์ ๑ นิสสยาจารย์ ๑ อุทเทสาจารย์ ๑ ๔.๒ ทำหน้าที่ต่างกัน คือ ปัพพชาจารย์ ทำหน้าที่ให้สรณคมน์เมื่อบรรพชา อุปสัมปทาจารย์ ทำหน้าที่สวดกรรมวาจาเมื่ออุปสมบท นิสสยาจารย์ ทำหน้าที่ให้นิสัย อุทเทสาจารย์ ทำหน้าที่สอนธรรม ๕. ๕.๑ คำว่า ถือนิสัย หมายความว่าอะไร ? ๕.๒ จงเขียนคำขอนิสัยอาจารย์พร้อมทั้งคำแปล ตอบ: ๕.๑ หมายความว่า ยอมตนอยู่ในความปกครองของพระเถระผู้มีคุณสมบัติควรปกครองตนได้ ยอมตนให้ท่านปกครองพึ่งพิงพำนักอาศัยท่าน ๕.๒ คำขอนิสัยอาจารย์ว่าดังนี้ " อาจริโย เม ภนฺเต โหหิ , อายสฺมโต นิสฺสาย วจฺฉามิ " ซึ่งแปลว่า " ขอท่านจงเป็นอาจารย์ของข้าพเจ้า ข้าพเจ้าจักอยู่อาศัยท่าน " ๖. ๖.๑ ภิกษุเช่นไร ชื่อว่า นวกะ มัชฌิมะ เถระ ? ๖.๒ วัตรอันภิกษุควรประพฤติในคำว่า วตฺตสมฺปนฺโน นั้นคืออะไรบ้าง ? ตอบ: ๖.๑ ภิกษุมีพรรษาไม่ถึง ๕ เรียกว่า นวกะ ภิกษุมีพรรษาตั้งแต่ ๕ ขึ้นไป แต่ยังไม่ถึง ๑๐ เรียกว่า มัชฌิมะ ภิกษุมีพรรษาตั้งแต่ ๑๐ ขึ้นไป เรียกว่า เถระ ๖.๒ คือ ๑) กิจวัตร ว่าด้วยกิจอันควรทำ ๒) จริยาวัตร ว่าด้วยมารยาทอันควรประพฤติ ๓) วิธิวัตร ว่าด้วยแบบอย่าง ๗. ๗.๑ ภิกษุผู้อยู่จำพรรษาไม่ขาดย่อมได้อานิสงส์เท่าไร ? อะไรบ้าง ? ๗.๒ ภิกษุพึงประชุมกันสวดพระปาฏิโมกข์ในวันเช่นไรบ้าง ? ตอบ: ๗.๑ ได้อานิสงส์ ๕ คือ ๑) เที่ยวไปโดยไม่ต้องบอกลาตามสิกขาบทที่ ๖ แห่งอเจลกวรรค ๒) เที่ยวจาริกไปไม่ต้องนำไตรจีวรไปครบสำรับ ๓) ฉันคณโภชน์ และปรัมปรโภชน์ได้ ๔) เก็บอติเรกจีวรไว้ได้ตามปรารถนา ๕) จีวรที่เกิดขึ้นในที่นั้น จักเป็นของได้แก่พวกเธอ ๗.๒ ในวันพระจันทร์เพ็ญ (ดิถีขึ้น ๑๕ ค่ำ) วันพระจันทร์ดับ (ดิถีแรม ๑๕ ค่ำ หรือ ๑๔ ค่ำ) และวันสามัคคี ๘. ๘.๑ ภิกษุจำพรรษา ๑ รูป ๒, ๓, ๔, ๕ รูป เมื่อถึงวันปวารณาพึงปฏิบัติอย่างไร ? ๘.๒ เหตุที่ทำให้เลื่อนปวารณาได้มีกี่อย่าง ? อะไรบ้าง ? ตอบ: ๘.๑ พึงปฏิบัติอย่างนี้ ภิกษุ ๑ รูป พึงอธิษฐานเป็นการบุคคล, ภิกษุ ๒, ๓, ๔ รูป พึงทำคณะปวารณา, ภิกษุ ๕ รูปขึ้นไปพึงทำสังฆปวารณา ๘.๒ มี ๒ อย่างคือ ๑) ภิกษุจะเข้ามาสมทบปวารณาด้วย ด้วยหมายจะคัดค้าน ผู้นั้นผู้นี้ ทำให้เกิดอธิกรณ์ขึ้น ๒) อยู่ด้วยกันเป็นผาสุก ปวารณาแล้วต่างจะจากกันจาริกไปเสีย ๙. ๙.๑ การทำนอกรีตนอกรอยของสมณะ เรียกว่าอะไร ? มีกี่อย่าง ? อะไรบ้าง ? ๙.๒ จงบอกความหมายของแต่ละอย่างด้วย ตอบ: ๙.๑ เรียกว่า อุปปถกิริยา, มี ๓ อย่างคือ อนาจาร ๑ ปาปสมาจาร ๑ อเนสนา ๑ ๙.๒ ความประพฤติไม่ดีไม่งาม และเล่นมีประการต่าง ๆ จัดเข้าในอนาจาร ความประพฤติเลวทราม จัดเข้าในปาปสมาจาร ความเลี้ยงชีพไม่สมควร จัดเข้าในอเนสนา ๑๐. ๑๐.๑ ลหุภัณฑ์ และครุภัณฑ์ที่เป็นของสงฆ์ คือของเช่นไร ? อย่างไหนแจกกันได้ และไม่ได้ ? ๑๐.๒ วินัยกรรม กับสังฆกรรม ต่างกันอย่างไร ? ตอบ: ๑๐.๑ ลหุภัณฑ์ คือของเบา มีบิณฑบาต เภสัช กับบริขารที่จะใช้สำหรับตัว คือบาตร จีวร ประคดเอว เข็ม มีดพับ มีดโกน เป็นของที่แจกกันได้ ครุภัณฑ์ คือของหนัก ไม่ใช่ของสำหรับใช้สิ้นไป เป็นของควรรักษาไว้ได้นาน เป็นเครื่องใช้ในเสนาสนะ หรือเป็นตัวเสนาสนะเอง ตลอดถึงกุฎีและที่ดิน เป็นของที่แจกกันไม่ได้ ๑๐.๒ ต่างกันอย่างนี้ กรรมที่ภิกษุแต่ละรูปหรือหลายรูปจะพึงกระทำตามพระวินัย เช่น การแสดงอาบัติ อธิษฐาน วิกัป เป็นต้น เรียกว่าวินัยกรรม กรรมที่ภิกษุครบองค์สงฆ์จตุวรรคเป็นต้น พึงทำเป็นการสงฆ์ เช่น อปโลกนกรรม ญัตติกรรม เป็นต้น เรียกว่าสังฆกรรม

ผู้ออกข้อสอบ	:	๑.	พระธรรมเมธาจารย์	วัดบุรณศิริมาตยาราม
		๒.	พระราชวิสุทธิโมลี	วัดชลประทานรังสฤษฎ์ จ.นนทบุรี
		๓.	พระศรีปริยัติเมธี	วัดเทพธิดาราม
ตรวจ/ปรับปรุง	:	โดยสนามหลวงแผนกธรรม