ปัญหาและเฉลย(วิชาธรรม) นักธรรมชั้นโท ปี 2545

ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม นักธรรมชั้นโท

สอบในสนามหลวง

วันศุกร์ ที่ ๒๒ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๕

------------------------------

๑. ๑.๑ ปฏิสันถาร คืออะไร ? มีอะไรบ้าง ?

๑.๒ มีประโยชน์แก่ผู้ทำอย่างไรบ้าง ?

ตอบ:

๑.๑ คือการต้อนรับแขกผู้มาถึงถิ่น ฯ มี ๒ อย่าง

๑) อามิสปฏิสันถาร ต้อนรับด้วยสิ่งของ

๒) ธัมมปฏิสันถาร ต้อนรับโดยธรรม ฯ

๑.๒ อย่างนี้ คือ

๑) เป็นอุบายสร้างความสามัคคีและยึดเหนี่ยวน้ำใจกัน

๒) เป็นการรักษาไมตรีจิตระหว่างกันและกันให้มั่นคงยิ่งขึ้น ฯ

๒. ๒.๑ วิมุตติคืออะไร ? วิมุตติ ๒ อย่าง มีอะไรบ้าง ?

๒.๒ วิมุตติ ๒ กับวิมุตติ ๕ จัดเป็นโลกิยะและโลกุตตระอย่างไร ?

ตอบ:

๒.๑ คือความหลุดพ้น มี

๑) เจโตวิมุตติ ความหลุดพ้นด้วยอำนาจแห่งใจ

๒) ปัญญาวิมุตติ ความหลุดพ้นด้วยอำนาจแห่งปัญญา ฯ

๒.๒ วิมุตติ ๒ เป็นโลกุตตระอย่างเดียว

ส่วนวิมุตติ ๕ เป็นได้ทั้งโลกิยะและโลกุตตระ ฯ

๓. ๓.๑ ความเห็นว่า "ถึงคราวเคราะห์ดีก็ดีเอง ถึงคราวเคราะห์ร้ายก็ร้ายเอง" อย่างนี้
เป็นทิฏฐิอะไร ? จงอธิบาย

๓.๒ คติทางพระพุทธศาสนาต่างจากความเห็นนี้อย่างไร ?

ตอบ:

๓.๑ เป็นอเหตุกทิฏฐิ คือเห็นว่า สิ่งทั้งหลายไม่มีเหตุปัจจัย คนเราจะได้ดีหรือได้ร้าย
ตามคราวเคราะห์ ถึงคราวจะดีก็ดีเอง ถึงคราวจะร้ายก็ร้ายเอง ไม่มีเหตุปัจจัยอื่น ฯ

๓.๒ พระพุทธศาสนาถือว่าสังขตธรรมทั้งปวงเกิดแต่เหตุ ฯ

๔. ๔.๑ อาหารของสัตว์นรก และเปรต คืออะไร ?

๔.๒ คนจำพวกไหนเปรียบเหมือนอสุรกาย ในอบาย ๔ ?

ตอบ:

๔.๑ อาหารของสัตว์นรกคือกรรม ส่วนของเปรตคือกรรมและผลทานที่ญาติมิตร
ทำบุญอุทิศให้ ฯ

๔.๒ คนลอบทำโจรกรรม หลอกลวงฉกชิงเอาทรัพย์ของผู้อื่น เปรียบเหมือนอสุรกาย ฯ

๕. ๕.๑ กุลมัจฉริยะ ตระหนี่ตระกูล คืออย่างไร ?

๕.๒ ครูสอนศิษย์ ปิดบังอำพรางความรู้ ไม่บอกให้สิ้นเชิง จัดเข้าในมัจฉริยะข้อไหน ?

ตอบ:

๕.๑ คือหวงแหนตระกูลไม่ยอมให้ตระกูลอื่นมาเกี่ยวดองด้วย ถ้าเป็นบรรพชิตก็
หวงอุปัฏฐาก ไม่พอใจให้ไปบำรุงภิกษุอื่น ฯ

๕.๒ ธัมมมัจฉริยะ

๖. ๖.๑ ญาณ ๓ ที่เป็นไปในจตุราริยสัจ มีอะไรบ้าง ?

๖.๒ ญาณ ๓ ที่เป็นไปในทุกขสมุทัยมีอธิบายอย่างไร ?

ตอบ:

๖.๑ ๑) สัจจญาณ ปรีชาหยั่งรู้อริยสัจ

๒) กิจจญาณ ปรีชาหยั่งรู้กิจอันควรทำ

๓) กตญาณ ปรีชาหยั่งรู้กิจอันทำแล้ว ฯ

๖.๒ ๑) ปรีชาหยั่งรู้ว่า นี้ทุกขสมุทัย จัดเป็นสัจจญาณ

๒) ปรีชาหยั่งรู้ว่า ทุกขสมุทัย เป็นสภาพที่ควรละเสีย จัดเป็นกิจจญาณ

๓) ปรีชาหยั่งรู้ว่า ทุกขสมุทัยที่ควรละๆ ได้แล้ว จัดเป็นกตญาณ ฯ

๗. ๗.๑ วิญญาณฐิติต่างจากสัตตาวาสอย่างไร ?

๗.๒ สัญญาเวทยิตนิโรธกับนิโรธสมาบัติต่างกันหรือเหมือนกัน ?

ตอบ:

๗.๑ ต่างกันอย่างนี้ ภูมิเป็นที่ตั้งแห่งวิญญาณเรียกว่า วิญญาณฐิติ
ภพเป็นที่อยู่แห่งสัตว์ เรียกว่า สัตตาวาส ฯ

๗.๒ ต่างกันโดยพยัญชนะ โดยอรรถเป็นอย่างเดียวกัน คือท่านผู้เข้าถึงสมาบัติ
ชนิดนี้แล้วย่อมไม่มีสัญญาและเวทนา ฯ

๘. ๘.๑ ในพระพุทธคุณ บทว่า อรหํ ที่แปลว่า เป็นผู้หักกำแห่งสังสารจักรนั้น กำแห่ง
สังสารจักร ได้แก่อะไร ?

๘.๒ พระพุทธคุณต่อไปนี้มีคำแปลว่าอย่างไร ?

ก) สุคโต

ข) อนุตฺตโร ปุริสทมฺมสารถิ

ตอบ:

๘.๑ ได้แก่อวิชชา ตัณหา อุปาทานและกรรม ฯ

๘.๒ ก) เป็นผู้เสด็จไปดีแล้ว

ข) เป็นสารถีแห่งบุรุษพึงฝึกได้ ไม่มีบุรุษอื่นยิ่งไปกว่า ฯ

๙. ๙.๑ ในกรรม ๑๒ กรรมที่ให้ผลตามลำดับ ได้แก่กรรมอะไรบ้าง ?

๙.๒ อุปฆาตกกรรม มีอธิบายอย่างไร ?

ตอบ:

๙.๑ ได้แก่

๑) ครุกรรม กรรมหนัก

๒) พหุลกรรม หรือ อาจิณณกรรม กรรมชิน

๓) อาสันนกรรม กรรมเมื่อจวนเจียน

๔) กตัตตากรรม กรรมสักว่าทำ ฯ

๙.๒ อุปฆาตกกรรมเป็นกรรมที่แรง ซึ่งตรงกันข้ามกับชนกกรรม และอุปัตถัมภกกรรม
เข้าตัดรอนการให้ผลของกรรมสองอย่างนั้นให้ขาดไปเสียทีเดียว เช่น เกิดใน
ตระกูลสูงมั่งคั่ง แต่อายุสั้น เป็นต้น ฯ

๑๐. ๑๐.๑ ในธุดงค์ ๑๓ นั้น ธุดงค์ที่ถือได้เฉพาะกาลมีอะไรบ้าง ?

๑๐.๒ การถือธุดงค์ ย่อมสำเร็จด้วยอาการอย่างไร ?

ตอบ:

๑๐.๑ ๑) รุกขมูลิกังคะ ถืออยู่โคนไม้เป็นวัตร

๒) อัพโภกาสิกังคะ ถืออยู่ในที่แจ้งๆ เป็นวัตร ฯ

๑๐.๒ สำเร็จด้วยการสมาทาน คือด้วยอธิษฐานใจหรือแม้ด้วยเปล่งวาจา ฯ

ผู้ออกข้อสอบ	:	๑.	พระเทพมุนี	วัดปากน้ำ
		๒.	พระราชปัญญาเมธี	วัดไตรมิตรวิทยาราม
		๓.	พระศรีมงคลเมธี	วัดอาษาสงคราม จ.สมุทรปราการ
ตรวจ/ปรับปรุง	:	โดยสนามหลวงแผนกธรรม