๑๑๓.๑ แกล้งเป็นย่อมเห็นธรรม

 ๑๑๓.๑ แกล้งเป็นย่อมเห็นธรรม

ปรูปวาเท พธิโร, ปรวชฺเช อโลจโน;

ปงฺคุโล อญฺญนารีสุ, ทุสฺสตกฺเก อเจตโนฯ

“ในการว่าร้ายผู้อื่น ควรทำเป็นหูหนวก,

ในโทษของผู้อื่น ควรทำดุจว่าตาบอด;

ในลูกเมียของผู้อื่น ควรทำเป็นดุจคนง่อย,

ในการคิดร้ายคนอื่น ควรเป็นดุจคนไร้คิด.“

(กวิทัปปณนีติ หมวดบัณฑิต ๑๑๓.๑ มหารหนีติ ๕๙)

..

ศัพท์น่ารู้ :

ปรูปวาเท (การว่าร้าย-, ติเตียน-, เพ่งโทษผู้อื่น) ปร+อุปวาท > ปรูปวาท+สฺมึ แปลง สฺมึ เป็น เอ ได้บ้าง ด้วยสูตรว่า สฺมาสฺมีนํ วา. (รู ๙๐)

พธิโร (คนหูหนวก, หูตึง, หูพิการ) พธิร+สิ แปลง สิ เป็น โอ ด้วยสูตรว่า โส. (รู ๖๖)

 ปรวชฺเช (กลาวโทษ-, ความผิดของผู้อืน) ปร+วชฺช > ปรวชฺช+สฺมึ 

อโลจโน (คนไม่มีตา, คนตาบอด, ตาพิการ) น+โลจน > อโลจน+สิ, วิ. นตฺถิ โลจนํ อสฺสาติ อโลจโน. (คนไม่มีตา ชื่อว่า อโลจนะ) นนิปาตปุพพปท พหุพพีหิ.

ปงฺคุโล (คนพิการ, คนง่อย, ขาเขยก) ปงฺคุล+สิ 

อญฺญนารีสุ (ในภริยาของคนอื่น ท., หญิง-, นารี-) อญฺญ+นารี > อญฺญนารี+สุ

ทุสฺสตกฺเก (ในการตึกคิดปองร้าย, คิดประทุษร้าย) ทุสฺส+ตกฺก > ทุสฺสตกฺก+สฺมึ 

อเจตโน (คนไม่มีเจตนา, ไม่มีความคิด, บ้าบอ) น+เจตนา > อเจตน+สิ วิ. นตฺถิ เจตนา อสฺสาติ อเจตโน. (คนไม่มีเจตนา ชื่อว่า อเจตนะ) นนิปาต. พหุพพีหิ.

..