๒๐๑. ชีวิตลิขิตได้

๒๐๑. ชีวิตลิขิตได้

มตฺติกปิณฺฑโต กตฺตา, กุรุเต ยํ ยทิจฺฉติ;

เอวมตฺตกตํ กมฺมํ, มาณโว ปฏิปชฺชเตฯ

"นายช่างย่อมปั้นสิ่งที่ต้องการ

จากก้อนดินเหนียว ฉันใด,

คนเราก็เช่นกัน ควรลงมือทำงาน

ตามที่อยากให้เป็นด้วยตนเอง ฉันนั้น.“

(กวิทัปปณนีติ หมวดคนดี ๒๐๑)

..

ศัพท์น่ารู้:

มตฺติกปิณฺฑโต: (จากก้อนดิน, ดินเหนียว) มตฺติก+ปิณฺฑ > มตฺติกปิณฺฑ+โต, ลง โต ปัจจัยหลังสุทธนามและสัพพนามทั้งปวง ในอรรถปัญจมีวิภัตติได้บ้าง. (รู ๒๖๐) 

กตฺตา: (ผู้ทำ, นายช่าง) กตฺตุ+สิ แปลงสระที่สุดเป็น อา และลบ สิ วิภัตติ ด้วยสูตรว่า สตฺถุปิตาทีนมา สิสฺมึ สิโลโป จ. (รู ๑๕๘)

กุรุเต: (ย่อมทำ, สร้าง, ปั้น) √กร+โอ+เต ตนาทิ. กัตตุ.

ยํ ยทิจฺฉติ: ตัดบทเป็น ยํ ยํ+อิจฺฉติ+ท อาคม (ใดๆ+ย่อมปรารถนา), ยํ (ใด) ย+อํ เป็นสัพพนาม, 

อิจฺฉติ (ต้องการ, ปรารถนา, ประสงค์) √อิสุ+อ+ติ ภูวาทิ. กัตตุ.

เอวมตฺตกตํ: ตัดบทเป็น เอวํ+อตฺตกตํ (อย่างนั้น, ฉ้นนั้น+กระทำแล้วด้วยตน) เอวํ เป็นนิบาต, อตฺตกตํ (ที่ถูกสร้างด้วยตน, ถูกกระทำด้วยตนเอง) อตฺตกต+อํ 

กมฺมํ: (กรรม, การงาน) กมฺม+อํ

มาณโว: (ชายหนุ่ม, คนหนุ่ม, มาณพ, คน) มาณว+สิ, ถ้าหญิงสาว เป็น มาณวิกา

ปฏิปชฺชเต: (ย่อมปฏิบัติ, ดำเนินการ, ลงมือ) ปติ+√ปท+ย+เต ทิวาทิ. กัตตุ.

..