๒๓๒. ควรคบเพื่อนผู้เยื่อใย

๒๓๒. ควรคบเพื่อนผู้เยื่อใย

ทานาทิคุณเสฏฺเฐหิ, มิทิตพฺโพ มิตฺโต หิ โข;

ตาทิสํ อวงฺเกเนว, มนสา ภเชยฺย สุธีฯ

"จริงแท้แล เพื่อนคนใดเยื่อใยเพื่อน

ด้วยคุณอันประเสริฐมีทาน(การให้)เป็นต้น;

กุลบุตรผู้มีปัญญาควรคบหาสมาคม,

เพื่อนผู้เช่นนั้น ด้วยใจที่ซื่อตรงนั่นเทียว.“

(กวิทัปปณนีติ หมวดมิตร ๒๓๒)

..

ศัพท์น่ารู้ :

ทานาทิคุณเสฏฺเฐหิ: (ด้วยคุณอันประเสริฐมีทานเป็นตัน) ทาน+อาทิ+คุณ+เสฏฺฐ > ทานาทิคุณเสฏฺฐ+หิ 

มิทิตพฺโพ: (รักใคร่, เยื่อใย, ผูกพัน) มิทิตพฺพ+สิ หรือแยกเป็น √มิท+อิ+ตพฺพ+สิ ก็ได้ มิท ธาตุพบในธาตฺวัตถสังคหะ ๒๘๙ ว่า ….มิท ภูทิจุ, สิเนเห ภู คพฺพเทยฺย-, วธเมธาสุ วตฺตติ. แปลว่า มิท ธาตุเป็นได้ ๓ คณะธาตุคือ ภูวาทิ-ทิวาทิ-และจุราทิคณะ ย่อมเป็นในอรรถว่า สิเนหะ (รักใคร่, เยื่อใย, ผูกพัน), หากเป็นภูวาทิคณะ ย่อมเป็นไปในอรรถว่า คพฺพ (หยิ่ง) เทยฺย (ของควรให้, รางวัล) วธ (เบียดเบียน) เมธา (ปัญญา, ความรู้).

มิตฺโต: (มิตร, เพื่อน) มิตฺต+สิ 

หิ โข: (แท้จริงแล, ที่แท้แล) เป็นนิบาต หรือจะแยกแปลก็ได้ 

ตาทิสํ: (ผู้เช่นนั้น) ตาทิส+อํ 

อวงฺเกเนว: ตัดบทเป็น อวงฺเกน+เอว (ที่ไม่คดงอนั้นเทียว, ไม่หลอกลวงกันเลย, ซื่อตรง)

มนสา: (ด้วยใจ) มน+นา 

ภเชยฺย: (ควรคบ, พึงคบหา) √ภช+อ+เอยฺย ภูวาทิคณะ กัตตุวาจก

สุธี: (นักปราชญ์, ผู้มีปัญญา) สุธี+สิ

..