๒๗๑. หลักการพัฒนาประเทศ

๒๗๑. หลักการพัฒนาประเทศ

เตสุ ทุพฺพลชาเตสุ, รฏฺฐมฺปิ ทุพฺพลํ สิยา;

ตสฺมา สรฏฺฐํ วิปุลํ, ธารเย รฏฺฐภารวาฯ

“หากชนทั้ง ๔ เหล่านัน เป็นชนส่วนน้อยของประเทศ,

แม้ประเทศ ก็พลอยอ่อนแอ หล้าหลังไม่พัตนา

เพราะฉะนั้น ผู้บริหารประเทศ ควรพัฒนาคน

พร้อมบ้านเมืองให้เจริญก้าวหน้าคู่กันไป.”

(กวิทปฺปณนีติ ๒๗๑, มหารหนีติ ๑๖๕, ธมฺมนีติ ๒๗๓)

ศัพท์น่ารู้ :

เตสุ (เหล่านั้น) ต+สุ สัพพนาม 

ทุพฺพลชาเตสุ: (เกิดอ่อนกำลัง, เกิดอ่อนแอ, ขาดแคลน) ทุพฺพลชาต+สุ 

รฏฺฐมฺปิ (แม้รัฐ, แว่นแคว้น, บ้านเมือง, ประเทศ) รฏฐํ+อปิ 

ทุพฺพลํ (หาได้ยาก, หาได้ลำบาก, อ่อนกำลัง) ทุพฺพล+สิ 

สิยา (พึงมี, พึงเป็น) อส+อ+เอยฺย ภูวาทิคณะ กัตตวาจก

ตสฺมา (เพราะฉะนั้น, เพราะเหตุนั้น) ต+สฺมา สัพพนาม, หรือนิบาต ก็ว่า 

สรฏฺฐํ (พร้อมกับบ้านเมือง, -ประเทศ) สรฏฺฐ+อํ 

วิปุลํ (ไพบูลย์, กว้างใหญ่, เจริญรุ่งเรือง) วิปุล+อํ

ธารเย (พึงทรงไว้, แบก, หาม, ปกครอง) ธร+ณย+เอยฺย จุราทิคณะ กัตตุรูวาจก (หรือเหตุกัตตุวาจก)

รฏฺฐภารวา (ผู้มีรัฐเป็นภาระ, ผู้บริหารประเทศ) รฏฺฐภารวนฺตุ+สิ, วิ. รฏฺฐสฺส ภาโร อสฺส อตฺถีติ รฏฺฐภารวา (ผู้บริหารประเทศ ชือว่า รฏฺฐภารวา) รฏฐภาร+วนฺตุ ปัจจัย ตทัสสัตถิตัทธิต  

..

ในธัมมนีติ (ธมฺมนีติ ๒๗๓) มีเนื้อความเหมือนกัน ต่างแต่สลับตำแหน่งของศัพท์นิดหน่อย ดังนี้

เตสุ ทุพฺพลชาเตสุ, 

รฏฺฐํปิ ทุพฺพลํ สิยา;

สรฏฺฐํ วิปุลํ ตสฺมา, 

ธาเรยฺย รฏฺฐภารวาฯ