๓๒๐. ลักษณะของทูต

๓๒๐. ลักษณะของทูต

สุธี วากฺยปฏุ ปญฺโญ, ปรจิตฺโตปลกฺขโณ;

ธีโร ยถาตฺถวาที จ, เอส ทูโต วิธียเตฯ

"ผู้ใดเป็นคนสะอาด มีปัญญาเจรจาเฉียบแหลม,

กำหนดรู้วาระจิตของคู่เจรจาได้;

เป็นนักปราชญ์และพูดตามหลักการ,

ผู้นั้น เขาเรียกว่า ทูต.“

(กวิทปฺปณนีติ ๓๒๐)

..

ศัพท์น่ารู้ :

สุธี: (มีปัญญาดี, ฉลาด) สุธี+สิ 

วากฺยปฏุ: (ฉลาด-, ชำนาญ-, คล่องแคล่ว-, เฉียบแหลมในคำพูด) วากฺย-ปฏุ+สิ 

ปญฺโญ: (ผู้มีปัญญา) ปญฺญ+สิ, วิ. ปญฺญา อสฺส อตฺถีติ ปญฺโญ (ชื่อว่า ผู้มีปัญญา เพราะปัญญามีแก่เขา,หรือ ปัญญาของเขามีอยู่) ปญฺญา+ณ ปัจจัยในตทัสสัตถิตัทธิต

ปรจิตฺโตปลกฺขโณ: (ผู้กำหนดรู้จิตของผู้อื่น) ปรจิตฺต-อุปลกฺขณ > ปรจิตฺโตปลกฺขณ+สิ วิ. ปรจิตฺตสฺส อุปลกฺขณํ ยสฺส โส ปรจิตฺโตปลกฺขโณ (การกำหนดรู้จิตของผู้อื่นมีอยู่แก่ผู้ใด ผู้นั้น ชื่อว่า ปรจิตฺโตปลกฺขณ) ฉ. พหุพฺ. สมาส

ธีโร: (นักปราชญ์, ธีรชน) ธีร+สิ 

ยถาตฺถวาที: (ผู้มีปกติกล่าวตามเนื้อความ, -ตามอรรถะ) ยถาตฺถวาที+สิ 

จ: (ด้วย, และ) นิบาต

เอส: = เอโส (นั้น) เอต+สิ 

ทูโต: (ทูต, ผู้นำสาร) ทูต+สิ วิ. โย เปสียเต โส ทูโต (ผู้ถูกส่งไป ชื่อว่า ทูต) √ทุ-คมเน+ต, (อภิธาน. สูจิ)

วิธียเต: (ถูกเรียกว่า) วิ+ธา+ย+เต ภูวาทิคณะ กัมมวาจก

..

ในจาณักยนีติ (จาณกฺยนีติ ๑๐๖) มีข้อความคล้ายคลึงกัน ดังนี้

สุจี วากฺยปฏุปฺปญฺโญ,

ปรจิตฺโตปลกฺขโก;

ธีโร ยถาตฺถวาที จ,

เอส ทูโต วิธียเตฯ

..

กวิทัปปณนีติ ปกิณณกกัณฑ์ คาถา ๓๒๐, ลักษณะของทูต

คำแปลด้านบนนั้น แปลตามจาณักยนีติ เพราะเห็นว่า กระทัดรัด ชัดเจนดี ไม่ซ้ำซ้อน เช่น สุธี (ผู้มีปัญญา) น่าจะเป็น สุจี (ผู้มีความสะอาด, หมดจด) ในกวิทัปปณนีติ มีคำที่หมายถึง ผู้มีปัญญา ถึง ๓ ศัพท์ คือ สุธี, ปญฺโญ, ธีโร เพราะฉะนั้น ศัพท์แรกถ้าเป็น สุจี ก็จะเหมาะสมดี