๕.อย่าดูหมิ่นปัญญาว่าน้อย

๕. อย่าดูหมิ่นปัญญาว่าน้อย

อปฺปกํ นาติมญฺเญยฺย, จิตฺเต สุตํ นิธาปเย,

วมฺมิโกทกพินฺทูว, จิเรน ปริปูรติ.

“ไม่ควรดูหมิ่นปัญญาที่ได้เรียนมาว่าเล็กน้อย,

ควรจดจำปัญญาที่ได้เรียนมาไว้ในจิต,

ปัญญาจะค่อย ๆ เพิ่มขึ้นจนเต็มเปี่ยม,

เหมือนจอมปลวกและหยาดน้ำ ฉะนั้น.“

(โลกนีติ, หมวดบัณฑิต, คาถาที่ ๕; กวิทัปปณนีติ ๘๐)

..

ศัพท์น่ารู้ :

อปฺปกํ (ที่น้อย, อันนิดหน่อย) อปฺปก+อํ, = อปฺปกํ สุตํ (ความรู้นิดหน่อย, ปัญญาเล็กน้อย).

นาติมญฺเญยฺย = น (ไม่, หามิได้) + อติมญฺเญยฺย (ดูหมิ่น, ดูถูก, ดูแคลน) อติ+√มน+ย+เอยฺย ทิวาทิ. กัตตุ. 

จิตฺเต (ในจิต) จิตฺต+สฺมึ

สุตํ (สิ่งที่ได้ฟังมา, สิ่งที่ได้เรียนมา, ความรู้, ปัญญา) สุต+อํ

นิธาปเย (ให้ฝังไว, ให้ตั้งไว้) นิ+√ธา+ณาปย+เอยฺย ภูวาทิ. เหตุกัตตุ. ธาตุที่มี อา เป็นที่สุดให้ลง ณาเป, ณาปย การิตปัจจัยหลังธาตุนั้น.

วมฺมิโกทกพินฺทูว = วมฺมิก (จอมปลวก) + อุทก-พินฺทุ (หยาดแห่งน้ำ) > วมฺมิโกทกพินฺทุ+อิว (ราวกะ, เพียงดัง)

จิเรน (โดยนาน, โดยจีรัง) จิร+นา

ปริปูรติ (เต็มรอบ, บริบูรณ์) ปริ+√ปูร+อ+ติ ภูวาทิ. กัตตุ.

..