๖.ขอให้รู้จริงเถอะ

๖. ขอให้รู้จริงเถอะ

ขุทฺโทติ นาติมญฺเญยฺย, วิชฺชา วา สิปฺปเมว วา,

เอกมฺปิ ปริโยทาตํ,  ชีวิตกปฺปการณํฯ

“ไม่ควรดูหมิ่นวิชาหรือศิลปะว่า เป็นของเล็กน้อย,

ความรู้ที่ถ่องแท้แม้อย่างเดียว

ย่อมเป็นเหตุให้เลี้ยงชีพได้.“

(โลกนีติ, หมวดบัณฑิต, คาถาที่ ๖)

..

ศัพท์น่ารู้ : 

ขุทฺโทติ = ขุทฺโท+อิติ (ว่า เล็กน้อย ดังนี้) 

นาติมญฺเญยฺย,  ตัดบทเป็น น+อติมญฺเญยฺย แปลว่า ไม่ควรดูหมิ่น

วิชฺชา วา (ความรู้ หรือ), = วิท-ญาเณ+ณฺย, วิ. วิชานนํ, วิทตีติ วา วิชฺชา (ความรู้ ชื่อว่า วิชฺชา, หรือ ธรรมชาตที่รู้ ชื่อว่า วิชฺชา) ภาวรูป ภาวสาธนะ และ กัตตุรูป กัตตุสาธนะ  (ปทรูปสิทธิ ๖๖๐)

สิปฺปเมว วา (หรือว่าศิลปะนั้นเทียว) สิปฺปเมว = สิปฺปํ+เอว,  สิปฺปํ (ศิลปะ), = สิ-เสวายํ+ปฺป, วิ. อตฺตโน หิตมิจฺฉนฺเตหิ เสวียเตติ สิปฺปํ (สิ่งที่ผู้ปรารถนาประโยชน์เกื้อกูลแก่ตน ย่อมเสพ ชื่อว่า ศิลปะ) หรือมาจาก = สปฺป-คมเน+อ  วิ. สปฺปติ อเนนาติ สิปฺปํ (ชีวิตย่อม ดำเนินชีวิตไป ด้วยสิ่งนี้ เหตุนั้น ส่ิงนี้ ชื่อว่า ศิลปะ, เหตุให้ชีวิตเป็นไปได้ ชื่อว่า ศิลปะ) (อภิธาน.สูจิ)

เอกมฺปิ = เอกํ+อปิ (แม้อย่างเดียว)

ปริโยทาตํ (ผ่องแผ้ว, สะอาด, บริสุทธิ์) ปริ+อว+ย+ทา+ต > ปริโยทาต+สิ, อว เป็น โอ, ย อาคม.

ชีวิตกปฺปการณํ (เป็นเหตุต่อการเลี้ยงชีพ) ชีวิต+กปฺป+การณ > ชีวิตกปฺปการณ+สิ

..