๔. อายครูไม่รู้วิชา

๑. อาจริยกถา แถลงอาจารย์

๔. อายครูไม่รู้วิชา

กินฺเตหิ ปาทสุสฺสสา, เยสํ นตฺถิ ครูนิห;

เย ตปฺปาทรโชกิณฺณา, เตว สาธูวิเวกิโน.

การบำเรอบาทครูทั้งหลาย มิได้มีแก่ชนเหล่าใด

ประโยชน์อะไรด้วยชนเหล่านั้นในโลกนี้

ชนเหล่าใดเกลือกกลั้วแล้วด้วยละอองธุลีบาทของครูเหล่านั้น

ชนเหล่านั้นเป็นคนดี รู้จักแยกแยะโดยแท้. -๑

(ธรรมนีติ อาจริยกถา ๔, สุโพธาลังการ ๕)

--

ศัพท์น่ารู้ :

กินฺเตหิ ตัดบทเป็น กึ+เตหิ (ประโยชน์อะไร ด้วยชนเหล่านั้น)

ปาทสุสฺสสา (การบำเรอบาท, การปรนนิบัติใกล้บาท, ปรารถนาฟังใกล้บาท) ปาท+สุสฺสูสา > ปาทสุสฺสูสา+สิ. สุสฺสูสา = สุ+ส+อ+อา. วิ. โสตุมิจฺฉา สุสฺสูสา แปลว่า สุสสูสา คือ การบำเรอ. (ดูสุโพธาลังการมัญชรี หน้า ๑๗ และอภิธานัปปทีปิกา คาถา ๙๓๐ ประกอบ)

เยสํ (ของ...เหล่าใด) ย+นํ สัพพนาม 

นตฺถิ (ไม่มี, ย่อมมีหามิได้) น+อตฺถิ 

ครูนิห ตัดบทเป็น ครูนํ+อิห (ซึ่งครูทั้งหลาย+ในโลกนี้)

เย (...เหล่าใด) ย+โย สัพพนาม

ตปฺปาทรโชกิณฺณา ตัดบทเป็น ต+ปาทรช+โอกิณฺณา  วิ. เตสํ ปาทา ตปฺปาทา, ตปฺปาเทสุ รชานิ ตปฺปาทรชานิ, ตปฺปาทรเชหิ โอกิณฺณา ตปฺปาทรโชกิณฺณา (ตัปปาทรโชกิณณะ คือ เกลือกกลั้วแล้วด้วยละอองธุลีบบาทของครูเหล่านั้น).

เตว ตัดบทเป็น เต+เอว (...เหลานั้น โดยแท้, เท่านั้น)

สาธูวิเวกิโน (คนดีรู้จักแยกแยะ, เป็นคนดีแลมีความวิเวก, คนดีมีความสงบเสงี่ยม) สาธุ+วิเวกี > สาธูวิเวกี+โย 

-๑ คำแปลจากสุโพธาลังการมัญชรี แปลโดยพระคันธสาราภิวงศ์ วัดท่ามะโอ อำเภอเมือง จังหวัดลำปาง.

___________

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้...

ฝีเท้าเป็นกิริยาที่สำเหนียกได้ง่าย 

ไม่มีแก่ครูเหล่าใด ก็ครูเหล่านั้น 

จะเป็นอาจารย์ ณ โลกนี้เทียวหรือ 

อันทวยชนที่มีขี้ตีนเกลื่อนกล่น 

พวกเขาเป็นคนวิเวกจึงจะเหมาะ.

--

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้...

๑. การเทอดทูนคุณธรรมอันประเสริฐของครูทั้งหลาย 

มิได้มีแก่คนเหล่าใด ยังจะการอะไรกะคนเหล่านั้นอีกหรือ

คนเหล่าใดเกลือกกลั้วด้วยละอองธุลีบาทของครูทั้งหลายนั้น

คนเหล่านั้นเป็นคนดี มีความสงบเสงี่ยมเจียมตัว.

--