๓๒๐. คนรู้ใจ

๓๒๐. คนรู้ใจ

ฉนฺทญฺญู ราชิโน อสฺส, จิตฺตฏฺโฐ จสฺส ราชิโน;

อสงฺกุสกวุตฺติสฺส, ส ราชวสตึ วเส.

ราชเสวกพึงเป็นผู้รู้จักพระราชอัธยาศัย

และพึงปฏิบัติตามพระราชประสงค์ 

ไม่ควรประพฤติขัดต่อพระราชประสงค์

ราชเสวกนั้น ควรอยู่ในราชสำนักได้.

(ธรรมนีติ ราชเสวกกถา ๓๒๐, ขุ. ชา ๒๘/๙๗๑ วิธุรชาดก)

--

ศัพท์น่ารู้ :

ฉนฺทญฺญู (ผู้รู้ฉันทะ, รู้ความพอใจ) ฉนฺท+√ญา+รู ปัจจัย > ฉนฺทญฺญู+สิ วิ. ฉนฺทํ ชานาตีติ ฉนฺทญฺญู (ผู้รู้ฉันทะ ชื่อว่า ฉันทัญญู) กัตตุรูป กัตตุสาธนะ.

ราชิโน (ของพระราชา) ราช+ส

อสฺส (พึงเป็น) อส+อ+เอยฺย ภูวาทิ. กัตตุ. 

จิตฺตฏฺโฐ (ผู้ดำรงอยู่ในใจ, ตามใจ) จิตฺต+√ฐา+อ ปัจจัย > จิตฺตฏฺฐ+สิ

อสงฺกุสกวุตฺติสฺส = อสงฺกุสกวุตฺติ+อสฺส, อสงฺกุสกวุตฺติ (ไม่ประพฤติตนเป็นหอก, ไม่ประพฤติขัดความประสงค์) สงฺกุ+สก+วุตฺติ > สงฺกุสกวุตฺติ. น+สงฺกุสกวุตฺติ > อสงฺกุสกวุตฺติ. สงฺกุ แปลว่า หอก,​ หลาว, ไม้เสียบ, หลัก, ตะปู เป็นปุงลิงค์

ส ราชวสตึ วเส (เขาพึงอยู่ในราชสำนักได้)

__

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ (พากย์ธัมมนีติ) ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ผู้ใดรู้จักความพอใจของท่านท้าว และเอาใจใส่ต่อ

ท้าวเธอ มีความประพฤติสำหรับตนไม่น่ารังเกียจ

ผู้นั้น จึ่งอยู่ในราชสำนักได้.

--

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้..

เป็นราชเสวก ต้องรู้จักพระราชนิยม

และปฏิบัติตามพระราชประสงค์

อย่าประพฤติให้ขัดต่อพระราชอัธยาศัย.

--