๓๓๑. คนเรียนไม่จบ ๗

๓๓๑. คนเรียนไม่จบ ๗

นิทฺทาลุโก ปมาโท จ, สุขิโต โรควาลโส;

นิจฺฉนฺโท จ กมฺมาราโม, สตฺเตเต สตฺถวชฺชิตา.

คนเรียนไม่จบ ๗ จำพวก คือ:

๑. คนชอบนอน ๒. คนประมาท

๓. คนชอบสบาย ๔. คนมีโรค

๕. คนขี้เกียจ  ๖. คนไร้ฉันทะ และ

๗. คนชอบทำงาน.

(ธรรมนีติ ทุกามิสสกกถา ๓๓๑, มหารหนีติ ๙๓, กวิทัปปณนีติ ๓๒๖, โลกนีติ ๑๔๓)

--

ศัพท์น่ารู้ :

นิทฺทาลุโก (คนนอนมาก, คนชอบนอน)  นิทฺทาลุก+สิ, วิ. นิทฺทา อสฺส พหุลา, นิทฺทา วาสฺส ปกตีติ นิทฺทาลโก (เพราะเขานอนมาก หรือ นอนเป็นปกติ จึงชื่อว่า นิทฺทาลุก) นิทฺทา+อาลุ ปัจจัย ด้วยสูตรว่า อาลุ ตพฺพุเล. (รู ๓๘๔) + อาคม(ปัจจัย) ในอรรถสกัตถะ ด้วยสูตรว่า สพฺพโต โก. (รู ๒๒๔)

ปมาโท (คนประมาท) ปมาท+สิ

จ (ด้วย, และ) นิบาต 

สุขิโต (คนมีความสุข) สุขิต+สิ

โรควาลโส ตัดบทเป็น โรควา+อลโส (คนมีโรคและคนเกียจคร้าน) โรควนฺตุ+สิ > โรควา, วิ. โรโค อสฺส อตฺถีติ โรควา (เพราะโรคมีอยู่แก่เขา เขาจึงชื่อว่า โรควา) โรค+วนฺตุ ปัจจัย ตทัสสัตถิตัทธิต. อลส+สิ > อลโส (คนขี้เกียจ)

นิจฺฉนฺโท (คนไม่มีฉันทะ) นิ+ฉนฺท > นิจฺฉนฺท+สิ 

กมฺมาราโม (คนยินดีในการงาน, คนชอบทำงาน) กมฺม+อาราม > กมฺมาราม+สิ 

จ (ด้วย, และ) นิบาต

สตฺเตเต ตัดบทเป็น สตฺต+เอเต (เจ็ด+เหล่านี้) สตฺต+โย > สตฺต, แปลง โย วิภัตติ กับที่สุดของสังขยา ตั้งแต่ ๕ (ปญฺจ) ถึง ๑๘ (อฏฺฐารส) เป็น อ  §  ปญฺจาทีนมกาโร. (รู ๒๑๕) 

สตฺถวชฺชิตา (คนปราศจากศาสตร์, วิชา, ศิลปะ, ความรู้) สตฺถ+วชฺชิต > สตฺถวชฺชิต+โย 

_____________

ในโลกนีติ (โลกนีติ ๑๔๓) มีบางศัพท์ที่ท่านใช้ต่างกันบ้าง พร้อมกันนี้ได้คัดลอกคำแปลอันไพเราะจากโลกนีติไตรพากย์ (พากย์โลกนีติ) มาประกอบไว้เพื่อประโยชน์แก่การศึกษา ดังนี้

นิทฺทาลุโก ปมตฺโต จ, สุขตฺโต โรควาลโส;

มหิจฺโฉ กมฺมาราโม จ, สตฺเต เต สตฺถวชฺชิตา.

คน ๗ จำพวกนี้ไม่มีการเกี่ยวข้องกับวิชาหนังสือ คือ

คนง่วงเหงาหาวนอน กับทั้งคนละเลย คนซึ่งมีแต่สุข 

คนที่เจ็บป่วย คนเกียจคร้าน คนโลภ และคนที่ชอบการงาน.

____________

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ (พากย์ธัมมนีติ) ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

คนนอนมาก ๑ คนมัวเมามาก ๑ คนมีสุขแล้ว ๑

คนมีโรค ๑ เกียจคร้าน ๑ คนไม่มีความพอใจ ๑ 

คนหมกมุ่นด้วยการงาน ๑ ๖ พวกเหล่านี้ ย่อม

ว่างเว้นคัมภีร์.

--

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้..

คนนอนมาก ๑ คนประมาท ๑ 

คนมีสุข ๑ คนอมโรค ๑ คนเกียจคร้าน ๑

คนไม่มีความพอใจ ๑ คนหมกมุ่สการงาน ๑

คนทั้ง ๗ จำพวกนี้ ย่อมว่างเว้นตำรา.

--