๓๓๙. ตนเป็นทุกอย่าง

๓๓๙. ตนเป็นทุกอย่าง

อตฺตา พนฺธุ มนุสฺสานํ, ริปุ อตฺตาว ชนฺตุนํ;

อตฺตาว นิยโต ญาติ, อตฺตาว นิยโต ริปุ.

ตนเองเป็นพวกพ้องของเหล่ามนุษย์

ตนเองนั่นแหละเป็นข้าศึกของเหล่าสัตว์

ตนเองนั่นแหละเป็นญาติที่แท้จริง

ตนเองนั่นแหละเป็นศัตรูที่แท้จริง.

(ธรรมนีติ ปกิณณกกถา ๓๓๙, มหารหนีติ ๒๘)

--

ศัพท์น่ารู้ :

อตฺตา (ตน, ตัวเอง) อตฺต+สิ แปลง สิ เป็น อา ด้วยสูตรว่า สฺยา จ. (รู ๑๑๓)

พนฺธุ (เผ่าพันธุ์, พวกพ้อง) พนฺธุ+สิ หลัง อุ การันต์ ลบ สิ วิภัตติ ด้วยสูตรว่า เสสโต โลปํ คสิปิ. (รู ๗๔)

มนุสฺสานํ (ของมนุษย์ ท.) มนุสฺส+นํ 

ริปุ (ข้าศึก, ศัตรู) ริปุ+สิ

อตฺตาว = อตฺตา+เอว (ตนนั่นเทียว, ตัวเองนั่นแหละ, ตัวเท่านั้น) 

ชนฺตุนํ (สัตว์เกิด ท., เหล่าสัตว์) ชนฺตุ+นํ

นิยโต (เที่ยงแท้, แน่นอน, โดยตรง) นิยต+สิ

ญาติ (ญาติ) ญาติ+สิ

--

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ (พากย์ธัมมนีติ) ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ตัวเองเป็นเผ่าพันธุ์ของมนุษย์

ตัวเองเป็นข้าศึกของปวงสัตว์

ตัวเองเป็นญาติโดยตรง

แลตนเองเป็นข้าศึกโดยตรง.

--

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้..

ตัวเอง เป็นเผ่าพันธุ์ของคนทั้งหลาย

ตัวเองเป็นข้าศึกของเหล่าสัตว์ทั้งหลาย

ตัวเองเป็นญาติโดยตรง

ตัวเองก็เป็นข้าศึกโดยตรงเหมือนกัน.

--