๘-จตุปทวิภาค
——————
นามปท
อิโต ปรํ ปวกฺขามิ จตุนฺนนฺตุ วิภาชนํ.
วาโจคธปทานนฺตํ สุณาถ สุสมาหิตา.
ตตฺถ นามิกปทํ อาขฺยาตปทํ อุปสคฺคปทํ นิปาตปทนฺติ จตฺตาริ วาโจคธปทานิ นาม โหนฺติ. เอตสฺมิญฺหิ ปทจตุกฺเก ติปิฏเก วุตฺตานิ สพฺพานิ วิมุตฺติรสสาธกานิ๑ วจนานิ โอภาสนฺติ. เอเตสุ จตูสุ นามิกปทนฺติ เอตฺถ–
เหฏฺฐา การกภาเวน ทสฺสิตานิ กฺริยํ ปติ.
ปทานิ สสมาสานิ ตทฺธิตานิ กิตานิ จ.
รูฬฺหีนามญฺจ ตํ สพฺพํ นามมิจฺเจว ภาสิตํ.
ตโต อาขฺยาติกํ วุตฺตํ ติกาลาทิสมายุตํ.
นามํ อาขฺยาติกญฺเจตํ ทุวิธํ สมุทีริตํ.
เอวํ สนฺเตปิ เอเตสุ นาเม กิญฺจิ วทามหํ.
ตตฺร นามนฺติ อตฺถาภิมุขํ นมตีติ นามํ; อตฺตนิ จ อตฺถํ นาเมตีติ นามํ; ฆฏปฏาทิโก โย โกจิ สทฺโท. โส หิ สยํ ฆฏปฏาทิอตฺถาภิมุขํ นมติ, อตฺเถ สติ ตทภิธานสฺส สมฺภวโต; ตํ ตํ อตฺถํ อตฺตนิ นาเมติ, อสติ อภิธาเน อตฺถาวโพธนสฺเสว อสมฺภวโต; ตญฺจ นามํ ทุวิธํ อนฺวตฺถรูฬฺหีวเสน. ตตฺถ–
เอกนฺเตเนว อนฺวตฺถํ “โลโก พุทฺโธ”ติอาทิกํ.
“เยวาปโน เตลปายี” อิจฺจาเทกนฺตรูฬฺหิกํ.