ธัมมปทปาฬิ-แปล_๒๖/ ๘. สหัสสวรรค

๘. สหสฺสวคฺโค

คาถาธรรมบท สหัสสวรรคที่ ๘

๑๐๐.

สหสฺสมปิ เจ วาจา, อนตฺถปทสญฺหิตา;


เอกํ อตฺถปทํ เสยฺโย, ยํ สุตฺวา อุปสมฺมติฯ

หากว่าวาจาแม้ตั้งพันประกอบ

ด้วยบทอันไม่เป็นประโยชน์ไซร้

บทอันเป็นประโยชน์บทหนึ่ง

ที่บุคคลฟังแล้วย่อมสงบ ประเสริฐกว่า. (๘:๑)

๑๐๑.

สหสฺสมปิ เจ คาถา, อนตฺถปทสญฺหิตา;


เอกํ คาถาปทํ เสยฺโย, ยํ สุตฺวา อุปสมฺมติฯ

คาถาแม้ตั้งพันประกอบด้วยบทอันไม่เป็นประโยชน์ไซร้

คาถาบทหนึ่งที่บุคคลฟังแล้วย่อมสงบประเสริฐกว่า. (๘:๒)

๑๐๒.

โย จ คาถาสตํ ภาเส, อนตฺถปทสญฺหิตา;


เอกํ ธมฺมปทํ เสยฺโย, ยํ สุตฺวา อุปสมฺมติฯ

ก็บุคคลใดพึงกล่าวคาถาประกอบ

ด้วยบทอันไม่เป็นประโยชน์ตั้งร้อย

บทธรรมบทหนึ่งที่บุคคลฟังแล้วย่อมสงบ

ประเสริฐกว่า. (๘:๓)

๑๐๓.

โย สหสฺสํ สหสฺเสน, สงฺคาเม มานุเส ชิเน;


เอกญฺจ เชยฺยมตฺตานํ, ส เว สงฺคามชุตฺตโมฯ

บุคคลใดพึงชนะหมู่มนุษย์ตั้งพันคูณด้วยพัน ในสงคราม 
บุคคลนั้นไม่ชื่อว่าเป็นผู้ชนะอย่างสูงในสงคราม

ส่วนบุคคลใดพึงชนะตนผู้เดียว บุคคลนั้นแล

ชื่อว่าเป็นผู้ชนะอย่างสูงสุดในสงคราม. (๘:๔)

๑๐๔.

อตฺตา หเว ชิตํ เสยฺโย, ยา จายํ อิตรา ปชา;


อตฺตทนฺตสฺส โปสสฺส, นิจฺจํ สญฺญตจาริโนฯ

๑๐๕.

เนว เทโว น คนฺธพฺโพ, น มาโร สห พฺรหฺมุนา;


ชิตํ อปชิตํ กยิรา, ตถารูปสฺส ชนฺตุโนฯ

ตนแลอันบุคคลชนะแล้วประเสริฐ ส่วนหมู่สัตว์นอกนี้ๆ

อันบุคคลชนะแล้วจักประเสริฐอะไร, เพราะว่า เทวดา

คนธรรพ์ มารกับทั้งพรหม พึงทำความชนะ(ของบุรุษ

ผู้มีตนอันฝึกแล้ว มีปกติประพฤติสำรวมเป็นนิตย์)

ผู้เป็นสัตว์เกิดเห็นปานนั้นให้กลับแพ้ไม่ได้. (๘:๕,๖)

๑๐๖.

มาเส มาเส สหสฺเสน, โย ยเชถ สตํ สมํ;


เอกญฺจ ภาวิตตฺตานํ, มุหุตฺตมปิ ปูชเย;


สา เยว ปูชนา เสยฺโย, ยญฺเจ วสฺสสตํ หุตํฯ

ก็การบูชาของผู้ที่บูชาท่านผู้มีตนอันอบรมแล้วคนหนึ่ง

แม้เพียงครู่หนึ่ง ประเสริฐกว่าการบูชาของผู้ที่

บูชาด้วยทรัพย์พันหนึ่งตลอดร้อยปีเสมอทุกเดือนๆ

การบูชาตั้งร้อยปีนั้นจะประเสริฐอะไร. (๘:๗)

๑๐๗.

โย จ วสฺสสตํ ชนฺตุ, อคฺคึ ปริจเร วเน;


เอกญฺจ ภาวิตตฺตานํ, มุหุตฺตมปิ ปูชเย;


สา เยว ปูชนา เสยฺโย, ยญฺเจ วสฺสสตํ หุตํฯ

ก็การบูชาของผู้ที่บูชาท่านผู้มีตนอันอบรมแล้วคนหนึ่งแล

แม้เพียงครู่หนึ่ง ประเสริฐกว่าผู้บำเรอไฟในป่าตั้งร้อยปี

การบำเรอไฟตั้งร้อยปีนั้น จะประเสริฐอะไร. (๘:๘)

๑๐๘.

ยงฺกิญฺจิ ยิฏฺฐํ ว หุตํ ว โลเก,

สํวจฺฉรํ ยเชถ ปุญฺญเปกฺโข;


สพฺพํปิ ตํ น จตุภาคเมติ,

อภิวาทนา อุชุคเตสุ เสยฺโยฯ

บุคคลผู้มุ่งบุญพึงบูชายัญที่บุคคลเซ่นสรวงแล้ว

และยัญที่บุคคลบูชาแล้ว อย่างใดอย่างหนึ่งในโลก

ตลอดปีหนึ่ง, ยัญที่บุคคลเซ่นสรวงแล้ว และยัญที่บุคคล

บูชาแล้ว [ทาน] นั้น แม้ทั้งหมด ย่อมไม่ถึงส่วนที่ ๔

แห่งการอภิวาทในท่านผู้ดำเนินไปตรงทั้งหลาย

การอภิวาทในท่านผู้ดำเนินไปตรงทั้งหลาย ประเสริฐกว่า. (๘:๙)

๑๐๙.

อภิวาทนสีลิสฺส นิจฺจํ วุฑฺฒาปจายิโน;


จตฺตาโร ธมฺมา วฑฺฒนฺติ, อายุ วณฺโณ สุขํ พลํฯ

ธรรม ๔ ประการคือ อายุ วรรณะ สุขะ พละ

ย่อมเจริญแก่บุคคลผู้มีการอภิวาทเป็นปกติ

ผู้อ่อนน้อมต่อผู้เจริญเป็นนิตย์. (๘:๑๐)

๑๑๐.

โย จ วสฺสสตํ ชีเว, ทุสฺสีโล อสมาหิโต;


เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย, สีลวนฺตสฺส ฌายิโนฯ

ก็บุคคลผู้มีศีลเพ่งพินิจ มีชีวิตอยู่วันเดียว ประเสริฐ

กว่าบุคคลผู้ทุศีล มีจิตไม่มั่นคง มีชีวิตอยู่ตั้งร้อยปี. (๘:๑๑)

๑๑๑.

โย จ วสฺสสตํ ชีเว, ทุปฺปญฺโญ อสมาหิโต;


เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย, ปญฺญวนฺตสฺส ฌายิโนฯ

ก็บุคคลผู้มีปัญญาเพ่งพินิจ มีชีวิตอยู่วันเดียวประเสริฐกว่า

บุคคลผู้ไร้ปัญญามีจิตไม่มั่นคง มีชีวิตอยู่ตั้งร้อยปี. (๘:๑๒)

๑๑๒.

โย จ วสฺสสตํ ชีเว, กุสีโต หีนวีริโย;


เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย, วิริยํ อารภโต ทฬฺหํฯ

ก็บุคคลผู้ปรารภความเพียรมั่น มีชีวิตอยู่วันเดียวประเสริฐกว่า

บุคคลผู้เกียจคร้านมีความเพียรอันเลว มีชีวิตอยู่ตั้งร้อยปี. (๘:๑๓)

๑๑๓.

โย จ วสฺสสตํ ชีเว, อปสฺสํ อุทยพฺพยํ;


เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย, ปสฺสโต อุทยพฺพยํฯ

ก็บุคคลผู้พิจารณาเห็นความเกิดขึ้นและเสื่อมไป

มีชีวิตอยู่วันเดียวประเสริฐกว่าบุคคล ผู้ไม่พิจารณา

เห็นความเกิดขึ้น และความเสื่อมไปมีชีวิตอยู่ตั้งร้อยปี. (๘:๑๔)

๑๑๔.

โย จ วสฺสสตํ ชีเว, อปสฺสํ อมตํ ปทํ;


เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย, ปสฺสโต อมตํ ปทํฯ

ก็บุคคลผู้พิจารณาเห็นอมตบท มีชีวิตอยู่วันเดียว ประเสริฐ

กว่าบุคคลผู้ไม่พิจารณาเห็นอมตบทมีชีวิตอยู่ร้อยปี. (๘:๑๕)

๑๑๕.

โย จ วสฺสสตํ ชีเว, อปสฺสํ ธมฺมมุตฺตมํ;


เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย, ปสฺสโต ธมฺมมุตฺตมํฯ

 

สหสฺสวคฺโค อฏฺฐโม นิฏฺฐิโตฯ

ก็บุคคลผู้พิจารณาเห็นธรรมอันสูงสุด มีชีวิตอยู่วันเดียวประเสริฐ

กว่าบุคคล ผู้ไม่พิจารณาเห็นธรรมอันสูงสุดมีชีวิตอยู่ร้อยปี. (๘:๑๖)

จบสหัสสวรรคที่ ๘