ธัมมปทปาฬิ-แปล_๒๖/ ๕. พาลวรรค

๕. พาลวคฺโค

คาถาธรรมบท พาลวรรคที่ ๕

๖๐.

ทีฆา ชาครโต รตฺติ, ทีฆํ สนฺตสฺส โยชนํ;


ทีโฆ พาลาน สํสาโร, สทฺธมฺมํ อวิชานตํฯ

ราตรียาวแก่คนผู้ตื่นอยู่ โยชน์ยาวแก่คนผู้เมื่อยล้า

สงสารยาวแก่คนพาลผู้ไม่รู้แจ้งพระสัทธรรม. (๕:๑)

๖๑.

จรญฺเจ นาธิคจฺเฉยฺย, เสยฺยํ สทิสมตฺตโน;


เอกจริยํ ทฬฺหํ กยิรา, นตฺถิ พาเล สหายตาฯ

ถ้าว่าบุคคลเมื่อเที่ยวไปไม่พึงประสบสหายประเสริฐกว่าตน

หรือสหายผู้เช่นด้วยตนไซร้ บุคคลนั้นพึงทำการเที่ยวไปผู้เดียวให้มั่น

เพราะว่าคุณเครื่องความเป็นสหาย ย่อมไม่มีในคนพาล. (๕:๒)

๖๒.

ปุตฺตา มตฺถิ ธนมตฺถิ, อิติ พาโล วิหญฺญติ;


อตฺตา หิ อตฺตโน นตฺถิ, กุโต ปุตฺตา กุโต ธนํฯ

คนพาลย่อมเดือดร้อนว่า บุตรของเรามีอยู่ ทรัพย์ของเรามีอยู่ ดังนี้ 
ตนนั่นแลย่อมไม่มีแก่ตน บุตรทั้งหลายจะมีมาแต่ที่ไหน ทรัพย์จะมีแต่ที่ไหน. (๕:๓)

๖๓.

โย พาโล มญฺญตี พาลฺยํ, ปณฺฑิโต วาปิ เตน โส;


พาโล จ ปณฺฑิตมานี, ส เว พาโลติ วุจฺจติฯ

ผู้ใดเป็นพาลย่อมสำคัญความที่ตนเป็นพาลได้

ด้วยเหตุนั้น ผู้นั้นยังเป็นบัณฑิตได้บ้าง

ส่วนผู้ใดเป็นพาลมีความ สำคัญตนว่าเป็นบัณฑิต

ผู้นั้นแลเรากล่าวว่าเป็นพาล. (๕:๔)

๖๔.

ยาวชีวมฺปิ เจ พาโล, ปณฺฑิตํ ปยิรุปาสติ;


น โส ธมฺมํ วิชานาติ, ทพฺพี สูปรสํ ยถาฯ

ถ้าคนพาลเข้าไปนั่งใกล้บัณฑิตแม้ตลอดชีวิต

เขาย่อมไม่รู้แจ้งธรรมเหมือนทัพพีไม่รู้จักรสแกง ฉะนั้น. (๕:๕)

๖๕.

มุหุตฺตมปิ เจ วิญฺญู, ปณฺฑิตํ ปยิรุปาสติ;


ขิปฺปํ ธมฺมํ วิชานาติ, ชิวฺหา สูปรสํ ยถาฯ

ถ้าว่าวิญญูชนเข้าไปนั่งใกล้บัณฑิตแม้ครู่หนึ่ง

ท่านย่อมรู้ธรรมได้ฉับพลัน เหมือนลิ้นรู้รสแกง ฉะนั้น (๕:๖)

๖๖.

จรนฺติ พาลา ทุมฺเมธา, อมิตฺเตเนว อตฺตนา;


กโรนฺตา ปาปกํ กมฺมํ, ยํ โหติ กฏุกปฺผลํฯ

คนพาลมีปัญญาทราม มีตนเหมือนข้าศึก

เที่ยวทำบาปกรรมอันมีผลเผ็ดร้อน (๕:๗)

๖๗.

น ตํ กมฺมํ กตํ สาธุ, ยํ กตฺวา อนุตปฺปติ;


ยสฺส อสฺสุมุโข โรทํ, วิปากํ ปฏิเสวติฯ

บุคคลทำกรรมใดแล้วย่อมเดือดร้อนในภายหลัง

กรรมนั้นทำแล้วไม่ดี บุคคลมีหน้าชุ่มด้วยน้ำตา ร้องไห้อยู่

ย่อมเสพผลของกรรมใด กรรมนั้นทำแล้วไม่ดี (๕:๘)

๖๘.

ตญฺจ กมฺมํ กตํ สาธุ, ยํ กตฺวา นานุตปฺปติ;


ยสฺส ปตีโต สุมโน, วิปากํ ปฏิเสวติฯ

บุคคลทำกรรมใดแล้ว ย่อมไม่เดือดร้อนในภายหลัง

กรรมนั้นแลทำแล้วเป็นดี บุคคลอันปีติโสมนัสเข้าถึงแล้ว

[ด้วยกำลังแห่งปีติ] [ด้วยกำลังแห่งโสมนัส]

ย่อมเสพผลแห่งกรรมใด กรรมนั้นทำแล้วเป็นดี (๕:๙)

๖๙.

มธุวา มญฺญตี พาโล, ยาว ปาปํ น ปจฺจติ;


ยทา จ ปจฺจติ ปาปํ, อถ (พาโล) ทุกฺขํ นิคจฺฉติฯ

คนพาลย่อมสำคัญบาปประดุจน้ำหวาน

ตลอดกาลที่บาปยังไม่ให้ผล

แต่บาปให้ผลเมื่อใด

คนพาลย่อมเข้าถึงทุกข์เมื่อนั้น (๕:๑๐)

๗๐.

มาเส มาเส กุสคฺเคน, พาโล ภุญฺเชถ โภชนํ;


น โส สงฺขาตธมฺมานํ, กลํ อคฺฆติ โสฬสึฯ

คนพาลถึงบริโภคโภชนะด้วยปลายหญ้าคาทุกเดือนๆ

เขาย่อมไม่ถึงเสี้ยวที่ ๑๖ ซึ่งจำแนกออกไปแล้ว ๑๖ หน

ของพระอริยบุคคลทั้งหลายผู้มีธรรมอันนับได้แล้ว (๕:๑๑)

๗๑.

น หิ ปาปํ กตํ กมฺมํ, สชฺชุขีรํว มุจฺจติ;


ฑหนฺตํ พาลมนฺเวติ, ภสฺมาจฺฉนฺโนว ปาวโกฯ

ก็บาปกรรมบุคคลทำแล้วยังไม่แปรไป

เหมือนน้ำนมในวันนี้ยังไม่แปรไปฉะนั้น

บาปกรรมนั้นย่อมตามเผาคนพาล

เหมือนไฟอันเถ้าปกปิดแล้ว ฉะนั้น (๕:๑๒)

๗๒.

ยาวเทว อนตฺถาย, ญตฺตํ พาลสฺส ชายติ;


หนฺติ พาลสฺส สุกฺกํสํ, มุทฺธํ อสฺส วิปาตยํฯ

ความรู้นั้นย่อมเกิดแก่คนพาลเพื่อสิ่งมิใช่ประโยชน์อย่างเดียว

ความรู้ ยังปัญญาชื่อว่ามุทธาของเขาให้ฉิบหายตกไป

ย่อมฆ่าส่วนแห่งธรรมขาวของคนพาลเสีย. (๕:๑๓)

๗๓.

อสนฺตํ ภาวนมิจฺเฉยฺย, ปุเรกฺขารญฺจ ภิกฺขุสุ;


อาวาเสสุ จ อิสฺสริยํ, ปูชา ปรกุเลสุ จฯ

ภิกษุผู้เป็นพาล พึงปรารถนาความสรรเสริญอันไม่มีอยู่

ความห้อมล้อมในภิกษุทั้งหลาย ความเป็นใหญ่ในอาวาส

และการบูชาในสกุลของชนเหล่าอื่น. (๕:๑๔)

๗๔.

มเมว กตมญฺญนฺตุ, คิหี ปพฺพชิตา อุโภ;


มเมว อติวสา อสฺสุ, กิจฺจากิจฺเจสุ กิสฺมิจิ;


อิติ พาลสฺส สงฺกปฺโป, อิสฺสา มาโน จ วฑฺฒติฯ

ความดำริย่อมบังเกิดขึ้นแก่ภิกษุพาลว่า คฤหัสถ์และบรรพชิตทั้งสองฝ่าย 
จงสำคัญกรรมที่บุคคลทำแล้วว่า เพราะอาศัยเราผู้เดียว 
คฤหัสถ์และบรรพชิตเหล่านั้นจงเป็นไปในอำนาจของเราผู้เดียว 
ในบรรดากิจน้อยและกิจใหญ่ทั้งหลาย กิจอะไรๆ 
อิจฉา [ความริษยา] มานะ [ความถือตัว] ย่อมเจริญแก่ภิกษุพาลนั้น (๕:๑๕)

๗๕.

อญฺญา หิ ลาภูปนิสา, อญฺญา นิพฺพานคามินี;


เอวเมตํ อภิญฺญาย, ภิกฺขุ พุทฺธสฺส สาวโก;


สกฺการํ นาภินนฺเทยฺย, วิเวกมนุพฺรูหเยฯ



พาลวคฺโค ปญฺจโมฯ

ภิกษุผู้เป็นสาวกของพระพุทธเจ้ารู้ยิ่งแล้ว ซึ่งปฏิปทา ๒ อย่างนี้ว่า 
ปฏิปทาอันเข้าอาศัยลาภเป็นอย่างหนึ่ง

ปฏิปทาเครื่องให้ถึงนิพพานเป็นอย่างหนึ่ง ดังนี้แล้ว

ไม่พึงเพลิดเพลินสักการะ พึงพอกพูนวิเวกเนืองๆ. (๕:๑๖)

จบพาลวรรคที่ ๕