ธัมมปทปาฬิ-แปล ๑๓. โลกวรรค

๑๓. โลกวคฺโค

คาถาธรรมบท โลกวรรคที่ ๑๓

๑.ทหรภิกฺขุวตฺถุ.(๑๓๗)

๑๖๗.

หีนํ ธมฺมํ น เสเวยฺย, ปมาเทน น สํวเส;


มิจฺฉาทิฏฺฐึ น เสเวยฺย, น สิยา โลกวฑฺฒโนฯ

บุคคลไม่พึงเสพธรรมอันเลว ไม่พึงอยู่ร่วมกับความ

ประมาท ไม่พึงเสพมิจฉาทิฐิ ไม่พึงเป็นคนรกโลก. (๑๓:๑)

๒.สุทฺโธทนวตฺถุ.(๑๓๘)

๑๖๘.

อุตฺติฏฺเฐ นปฺปมชฺเชยฺย, ธมฺมํ สุจริตํ จเร;


ธมฺมจารี สุขํ เสติ, อสฺมึ โลเก ปรมฺหิ จฯ

ภิกษุไม่พึงประมาทในบิณฑะที่ลุกพึงขึ้นยืนรับ

พึงประพฤติธรรมให้สุจริต ผู้ประพฤติธรรมย่อม

อยู่เป็นสุขทั้งในโลกนี้และในโลกหน้า. (๑๓:๒)

๑๖๙.

ธมฺมํ จเร สุจริตํ, น นํ ทุจฺจริตํ จเร;


ธมฺมจารี สุขํ เสติ, อสฺมึ โลเก ปรมฺหิ จฯ

พึงประพฤติธรรมให้สุจริต ไม่พึงประพฤติให้ทุจริต ผู้ประพฤติ

ธรรม ย่อมอยู่เป็นสุขทั้งในโลกนี้และในโลกหน้า. (๑๓:๓)

๓.วิปสฺสกภิกฺขุวตฺถุ.(๑๓๙)

๑๗๐.

ยถา ปุพฺพุฬกํ ปสฺเส, ยถา ปสฺเส มรีจิกํ;


เอวํ โลกํ อเวกฺขนฺตํ, มจฺจุราชา น ปสฺสติฯ

มัจจุราชย่อมไม่เห็นบุคคลผู้พิจารณาเห็นโลก

ดุจบุคคลเห็นฟองน้ำเห็นพยับแดด ฉะนั้น. (๑๓:๔)

๔.อภยราชกุมารวตฺถุ.(๑๔๐)

๑๗๑.

เอถ ปสฺสถิมํ โลกํ, จิตฺตํ ราชรถูปมํ;


ยตฺถ พาลา วิสีทนฺติ, นตฺถิ สงฺโค วิชานตํฯ

ท่านทั้งหลายจงมาดูโลกนี้อันวิจิตรเปรียบด้วยราชรถ

ที่พวกคนเขลาหมกอยู่ [แต่] พวกผู้รู้หาข้องอยู่ไม่. (๑๓:๕)

๕.สมฺมชฺชนตฺเถรวตฺถุ.(๑๔๑)

๑๗๒.

โย จ ปุพฺเพ ปมชฺชิตฺวา, ปจฺฉา โส นปฺปมชฺชติ;


โสมํ โลกํ ปภาเสติ, อพฺภา มุตฺโตว จนฺทิมาฯ

ก็ผู้ใดประมาทแล้วในกาลก่อน ในภายหลังผู้

นั้นย่อมไม่ประมาท เขาย่อมยังโลกนี้ให้สว่างไสว

เหมือนพระจันทร์พ้นแล้วจากเมฆ ฉะนั้น (๑๓:๖

๖.องฺคุลิมาลตฺเถรวตฺถุ.(๑๔๒)

๑๗๓.

ยสฺส ปาปํ กตํ กมฺมํ, กุสเลน ปิถียติ;


โสมํ โลกํ ปภาเสติ, อพฺภา มุตฺโตว จนฺทิมาฯ

ผู้ใดทำกรรมอันลามกผู้นั้นย่อมปิด [ละ]

เสียได้ด้วยกุศล บุคคลนั้นย่อมยังโลกนี้ให้สว่างไสว

เหมือนพระจันทร์พ้นแล้วจากเมฆ ฉะนั้น. (๑๓:๗)

๗.เปสการธีตุวตฺถุ.(๑๔๓)

๑๗๔.

อนฺธภูโต อยํ โลโก, ตนุเกตฺถ วิปสฺสติ;


สกุโณ ชาลมุตฺโตว, อปฺโป สคฺคาย คจฺฉติฯ

โลกนี้มืดมน ในโลกนี้น้อยคนที่จะเห็นแจ้ง

สัตว์ไปสวรรค์ได้น้อยดุจนกพ้นจากข่าย. (๑๓:๘)

๘.ตึสภิกฺขุวตฺถุ.(๑๔๔)

๑๗๕.

หํสาทิจฺจปเถ ยนฺติ, อากาเส ยนฺติ อิทฺธิยา;


นียนฺติ ธีรา โลกมฺหา, เชตฺวา มารํ สวาหนํฯ

ฝูงหงส์ย่อมไปในทางพระอาทิตย์ ท่านผู้เจริญ

อิทธิบาทดีแล้ว ย่อมไปในอากาศด้วยฤทธิ์ นักปราชญ์

ทั้งหลายชนะมารพร้อมทั้งพาหนะได้แล้ว ย่อมออกไปจากโลก. (๑๓:๙)

๙.จิญฺจมาณวิกาวตฺถุ.(๑๔๕)

๑๗๖.

เอกํ ธมฺมํ อตีตสฺส, มุสาวาทิสฺส ชนฺตุโน;


วิติณฺณปรโลกสฺส, นตฺถิ ปาปํ อการิยํฯ

คนล่วงธรรมอย่างเอกเสียแล้ว เป็นคนมักพูดเท็จ ข้าม

โลกหน้าเสียแล้ว ไม่พึงทำบาป ย่อมไม่มี. (๑๓:๑๐)

๑๐.อสทิสทานวตฺถุ.(๑๔๖)

๑๗๗.

น เว กทริยา เทวโลกํ วชนฺติ, พาลา หเว นปฺปสํสนฺติ ทานํ;


ธีโร จ ทานํ อนุโมทมาโน, เตเนว โส โหติ สุขี ปรตฺถฯ

คนตระหนี่ย่อมไปสู่เทวโลกไม่ได้เลย

คนพาลย่อมไม่สรรเสริญทานโดยแท้

ส่วนนักปราชญ์อนุโมทนาทาน เพราะการอนุโมทนาทาน

นั่นเอง ท่านย่อมเป็นผู้มีความสุขในโลกหน้า. (๑๓:๑๑)

๑๑.อนาถปิณฺฑิกปุตฺตกาลวตฺถุ.(๑๔๗)

๑๗๘.

ปฐวฺยา เอกรชฺเชน, สคฺคสฺส คมเนน วา;


สพฺพโลกาธิปจฺเจน, โสตาปตฺติผลํ วรํฯ



โลกวคฺโค เตรสโม นิฏฺฐิโตฯ

โสดาปัตติผลประเสริฐกว่าความเป็นพระราชาเอกในแผ่นดิน

กว่าความไปสู่สวรรค์ และกว่าความเป็นอธิบดีในโลกทั้งปวง. (๑๓:๑๒)

จบโลกวรรคที่๑๓