ปัญหาและเฉลย(วิชาธรรม) นักธรรมชั้นตรี ปี 2545

ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม นักธรรมชั้นตรี

สอบในสนามหลวง

วันศุกร์ ที่ ๒๒ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๕

----------------------

๑. ๑.๑ คนที่ทำอะไรมักพลั้งพลาด เพราะขาดธรรมอะไร ?

๑.๒ ผู้ได้ชื่อว่ากตัญญูกตเวทีบุคคล เพราะปฏิบัติตนอย่างไร ?

๑. ๑.๑ เพราะขาดสติ ความระลึกได้ก่อนแต่จะทำ และขาดสัมปชัญญะ ความรู้ตัว
ในขณะทำ ฯ

๑.๒ เพราะเป็นผู้รู้อุปการะที่ท่านทำแล้ว และตอบแทน ฯ

๒. ๒.๑ พระรัตนตรัยมีอะไรบ้าง ?

๒.๒ รัตนะที่ ๑ หมายถึงใคร ? จงอธิบาย

๒. ๒.๑ มีพระพุทธ ๑ พระธรรม ๑ พระสงฆ์ ๑ ฯ

๒.๒ หมายถึงพระพุทธเจ้า ฯ ได้แก่ท่านผู้สอนให้ประชุมชนประพฤติชอบด้วยกาย
วาจา ใจ ตามพระธรรมวินัยที่ท่านเรียกว่า พระพุทธศาสนา ฯ

๓. ๓.๑ โอวาทของพระพุทธเจ้า ๓ อย่าง มีอะไรบ้าง ?

๓.๒ บุคคลผู้หวังความเจริญ ควรตั้งอยู่ในธรรมอะไร ? มีอะไรบ้าง ?

๓. ๓.๑ ๑) เว้นจากทุจริต คือ ประพฤติชั่วด้วยกาย วาจา ใจ

๒) ประกอบสุจริต คือ ประพฤติชอบด้วยกาย วาจา ใจ

๓) ทำใจของตนให้หมดจดจากเครื่องเศร้าหมองใจ มีโลภ โกรธ หลง เป็นต้น ฯ

๓.๒ ควรตั้งอยู่ในวุฑฒิธรรม ฯ มี

๑) คบสัตบุรุษ

๒) ฟังคำสั่งสอนของท่านโดยเคารพ

๓) ตริตรองให้รู้จักสิ่งที่ดีหรือชั่วโดยอุบายที่ชอบ

๔) ประพฤติธรรมสมควรแก่ธรรมซึ่งได้ตรองเห็นแล้ว ฯ

๔. ๔.๑ ผู้ประกอบกิจการงานสำเร็จตามความประสงค์เพราะประพฤติธรรมอะไร ?
มีอะไรบ้าง ?

๔.๒ คำว่าทุกข์ได้แก่อะไร ? มีสาเหตุมาจากอะไร ?

๔. ๔.๑ เพราะประพฤติอิทธิบาท ๔ มี

๑) ฉันทะ พอใจรักใคร่ในสิ่งนั้น

๒) วิริยะ เพียรประกอบสิ่งนั้น

๓) จิตตะ เอาใจฝักใฝ่ในสิ่งนั้น ไม่วางธุระ

๔) วิมังสา หมั่นตริตรองพิจารณาเหตุผลในสิ่งนั้น ฯ

๔.๒ ได้แก่ความไม่สบายกายไม่สบายใจ ฯ มีสาเหตุมาจากตัณหา
ความทะยานอยาก ฯ

๕. ๕.๑ "รู้รักสามัคคี" เกิดขึ้นเพราะปฏิบัติธรรมอะไร ?

๕.๒ อปริหานิยธรรม คืออะไร ? มีกี่ข้อ ? จงแสดงมา ๑ ข้อ

๕. ๕.๑ สาราณิยธรรม ฯ

๕.๒ คือธรรมไม่เป็นที่ตั้งแห่งความเสื่อม มี ๗ ข้อ ฯ (ตอบข้อใดข้อหนึ่ง) คือ

๑) หมั่นประชุมกันเนืองนิตย์

๒) เมื่อประชุมก็พร้อมเพรียงกันประชุม เมื่อเลิกประชุมก็พร้อมเพรียง
กันเลิกและพร้อมเพรียงกันช่วยทำกิจที่สงฆ์จะต้องทำ

๓) ไม่บัญญัติสิ่งที่พระพุทธเจ้าไม่บัญญัติขึ้น ไม่ถอนสิ่งที่พระองค์ทรง
บัญญัติไว้แล้ว สมาทานศึกษาอยู่ในสิกขาบทตามที่พระองค์ทรง
บัญญัติไว้

๔) ภิกษุเหล่าใดเป็นผู้ใหญ่ เป็นประธานในสงฆ์ เคารพนับถือภิกษุเหล่านั้น
เชื่อฟังถ้อยคำของท่าน

๕) ไม่ลุอำนาจแก่ความอยากที่เกิดขึ้น

๖) ยินดีในเสนาสนะป่า

๗) ตั้งใจอยู่ว่า เพื่อนภิกษุสามเณรซึ่งเป็นผู้มีศีล ซึ่งยังไม่มาสู่อาวาส ขอให้มา ที่มาแล้ว ขอให้อยู่เป็นสุข ฯ

๖. ๖.๑ มัตตัญญุตา ความเป็นผู้รู้ประมาณ ในสัปปุริสธรรม มีอธิบายไว้อย่างไร ?

๖.๒ คำว่า เจรจาชอบ ในมรรคมีองค์ ๘ นั้น คือเจรจาอย่างไร ?

๖. ๖.๑ ความเป็นผู้รู้ประมาณในการแสวงหาเครื่องเลี้ยงชีวิตแต่โดยทางที่ชอบและรู้จัก
ประมาณในการบริโภคแต่พอควร ฯ

๖.๒ คือเว้นจากพูดเท็จ เว้นจากพูดส่อเสียด เว้นจากพูดคำหยาบ และเว้นจากพูด
เพ้อเจ้อ ฯ

๗. ๗.๑ นาถกรณธรรมคืออะไร ?

๗.๒ นาถกรณธรรมข้อว่า กัลยาณมิตตตา หมายความว่าอย่างไร ?

๗. ๗.๑ คือธรรมทำที่พึ่ง ฯ

๗.๒ ความเป็นผู้มีเพื่อนดีงาม ไม่คบคนชั่ว ฯ

๘. ๘.๑ มิตรแท้ ๔ จำพวก คือใครบ้าง ?

๘.๒ คำต่อไปนี้แปลว่าอย่างไร ?

ก) อติถิพลี

ข) ปุพพเปตพลี

๘. ๘.๑ คือ

๑) มิตรมีอุปการะ ๒) มิตรร่วมสุขร่วมทุกข์

๓) มิตรแนะประโยชน์

๔) มิตรมีความรักใคร่ ฯ

๘.๒ ก) การต้อนรับแขก

ข) การทำบุญอุทิศให้ผู้ตาย ฯ

๙. ๙.๑ คำว่า อุบาสก อุบาสิกา แปลว่าอะไร ?

๙.๒ การค้าขายยาเสพติดมียาบ้าเป็นต้นจัดเข้าในมิจฉาวณิชชาข้อไหน ?

๙. ๙.๑ อุบาสก แปลว่า ชายผู้เข้าถึงพระรัตนตรัย

อุบาสิกา แปลว่า หญิงผู้เข้าถึงพระรัตนตรัย ฯ

๙.๒ การค้าขายน้ำเมา ฯ

๑๐. ๑๐.๑ การถือมงคลตื่นข่าวคือถืออย่างไร ? พระพุทธศาสนาสอนให้ถืออย่างนั้นหรือ
อย่างไร ?

๑๐.๒ สมณพราหมณ์ เมื่อได้รับการบำรุงแล้ว ย่อมอนุเคราะห์กุลบุตรอย่างไรบ้าง ?

๑๐. ๑๐.๑ ถือว่านี้ฤกษ์ดี ยามดี เป็นมงคลดี นี้ฤกษ์ไม่ดี ยามไม่ดี ไม่เป็นสวัสดิมงคล ฯ

พระพุทธศาสนาสอนไม่ให้ถือเช่นนั้น สอนให้เชื่อว่า เรามีกรรมเป็นของของตน

เราทำดีจักได้ดี ทำชั่วจักได้ชั่ว ฯ

๑๐.๒ อย่างนี้ คือ

๑) ห้ามไม่ให้กระทำความชั่ว

๒) ให้ตั้งอยู่ในความดี

๓) อนุเคราะห์ด้วยน้ำใจอันงาม

๔) ให้ได้ฟังสิ่งที่ยังไม่เคยฟัง

๕) ทำสิ่งที่เคยฟังแล้วให้แจ่ม

๖) บอกทางสวรรค์ให้ ฯ

ผู้ออกข้อสอบ	:	๑.	พระธรรมกวี	วัดราชาธิวาสวิหาร
		๒.	พระราชรัตนดิลก	วัดปทุมคงคา
		๓.	พระศรีสิทธิเมธี	วัดดุสิดาราม
ตรวจ/ปรับปรุง	:	โดยสนามหลวงแผนกธรรม